Риза Халид (1919 – 2002)

Риза Халид
(1919 – 2002)

Если капля за каплей вода бьет в гранит –
И гранит разрушается силой ее.
А когда твой упрек за упреком звучит –
На куски разрывается сердце мое.

Впрочем, что там вода! Ей бы лишь с высоты,
Между гор, ветерком овеваемой, течь...
У меня же есть сердце и в сердце мечты, –
Так зачем же морозом упреков их жечь!

Когда-то, пылкий и влюбленный,
Я ждал, родная, слов твоих.
Хотел я видеть, ослепленный,
Любовь и счастье только в них.

Года летят, как прежде, рядом
С тобою делим общий путь.
И никаких мне слов не надо –
Без слов со мною сердцем будь!

СЕВЕРНАЯ ОСЕНЬ
Облака поседевшие в небе парят,
Солнце светит лишь в редкие дни.
Опустели поля, но цветов аромат
Все еще сохраняют они.

Под ветрами, что северный знают маршрут,
Протянулись в четыре ряда
И, как струны волшебного саза, поют
Телеграфные провода.

В отдаленье леса дремлют, как старики.
Пенья птиц не услышите вы.
Осыпаются в волны озябшей реки
Золотые монеты листвы.

Улетел журавлиный курлычущий клин
В край, где стройные пальмы стоят.
И склоняются ветви багряных рябин,
Чтоб надеть белоснежный наряд...

Я тебя полюбил, золотая пора,
Как предвестницу русской зимы.
И, хоть сердцу милей зорь июльских игра,
Всей душой и тебя встретим мы!

Законы стиха для тебя не помеха:
Слова прилетают, сверкая, звеня,
И рифмы созвучны, как голос и эхо,
И все же они не волнуют меня.

В стихах есть дороги и дальние стройки,
Журчанье ручья и качанье травы...
Но нет в них слезы – и пресны твои строки,
В них сердца не видно – и строки мертвы.

Что за день! То раздолье кипящим дождям,
То земля высыхает, до звона крепка.
Солнце ясное то улыбается нам,
То испуганно прячется за облака.

Не могу я такую погоду терпеть.
Солнце, если ты светишь, так радуй сердца!
Если начал я песню хорошую петь,
Значит, я ее должен допеть до конца.

Половинчатость – это, друзья, не по мне,
Я привык лишь к крутым и нелегким путям.
Если сердце мое нужно будет стране,
Без раздумий – я все его сразу отдам!

К СОЛНЦУ!
С юных лет научился я жить,
До конца отдаваясь делам,
По далеким тропинкам ходить,
По горящим от солнца пескам.

Ветру зимнему рада душа,
И огонь – по характеру мне:
Ведь огнем я в сраженьях дышал,
И родился я тоже в огне.

Я хочу, чтоб сбылись мои сны:
В звездный космос хочу я летать,
Трогать пыль серебристой Луны,
Солнца пламень хочу целовать!

Потому и девиз мой – вперед,
К солнцу, к радости будущих дней!..
Тот, чью душу огонь обожжет,
Жизни смысл постигает верней.

Риза Халид
(1919 – 2002)

Ғүмергә тамһалар тамсылар, туҡтамай,
Хатта ни ҡоростай мәрмәрҙе ҡыйрата!
Аңла һин, үпкәле һүҙҙәрең нәҡ шулай
Йөрәкте телгеләй, йөрәктән дәрт ҡайта.

Бик яҡшы беләһең: тамсыла йөрәк юҡ,
Тамсыға юл асыҡ – тамырға, ағырға.
Беҙҙә бит йөрәк бар, теләк бар шулай уҡ,
Ни өсөн уларҙы һуң утҡа яғырға?

Һине бит сабырһыҙ һөйгәндә,
Үҙеңдән тик һүҙҙәр көттөм мин.
Һинең һәр һүҙеңдән, йөмләңдән
Бәхет һәм хис өмөт иттем мин.

Күп йылдар үтһә лә, һылыу ҡыҙ,
Бер юлдан киләбеҙ барыбер.
Инде һүҙ кәрәкмәй, нәмә һүҙ? –
Йөрәгең ялҡынын бирһәң бир!

ШИМАЛ КӨҘӨ
Салланған болоттар ҡапланы күктәрҙе,
Ал ҡояш бик һирәк күренә.
Сәскәләр хуш еҫен һаҡлаған ерҙәрҙе
Күрһәм мин, йөрәгем терелә.

Оҫтаның һүҙҙәрен тыңлаусан бер саздай,
Тартылған телеграф ҡылдары.
Уларҙы иркәләп, йыр йырлап зырылдай
Шималдың ҡеүәтле елдәре.

Ҡарттарҙай ойоған урмандар һәр ерҙә,
Моңланмай, һайрашмай шат ҡоштар.
Өшөгән йылғаға төшә тик ҡай берҙә
Тәңкәләй һарғайған япраҡтар.

Ҡып-ҡыҙыл миләштең тәлгәше эйелгән,
Ул тиҙҙән төрөнөр аҡ ҡарға.
Торналар осалар пальмалар теҙелгән,
Ҡыш барын белмәгән яҡтарға.

Үҙеңсә ғәжәйеп сибәрһең, алтын көҙ,
Мең ҡабат гүзәлһең һин ҡыштан.
Күңелдән ҡаршылап алабыҙ һине беҙ,
Айырылһаҡ та беҙ йәйге шатлыҡтан.

Әлбиттә, шиғырың оҙон уҡ, киң дә ул,
Һүҙҙәрең дә һинең яуа ямғырҙай.
Үпкәм юҡ: ярашлы һин яҙған һәр бер юл,
Тик бары йөрәкте генә яндырмай.

Йырыңда һәр ни бар: күктәрҙең күклеге,
Шишмәнең көмөшө, йондоҙҙар йәме...
Беләһе шулдыр тик: саҡырмай күңелгә
Ни тойғо, ни күҙ-йәш, ни йәшәү тәме!

Ниндәйен көн һуң был! Йә ямғыр туҡтамай,
Йә зәһәр эҫенән ер көйә, ер яна.
Йә ҡояш ҡайнар нур сәсә лә аямай,
Йә барып ҡуна ул болоттар артына.

Мин бындай көндәргә һис асмам серемде,
Ҡояш, һин ҡыҙҙыр тик, тупрағым ҡыуанһын...
Белегеҙ, әгәр ҙә башлаһам йырымды,
Йөрәгем бер һүҙҙе ҡалдырмай йырлаһын.

Яртыны-йортоно һөймәйем – иш түгел!
Теләйем мин хәтәр юлдарҙан йөрөргә.
Ил өсөн йөрәгем арымай типһен гел:
Әҙермен мин уны бөп-бөтөн бирергә.

УТТАН ТЫУҘЫ ҺҮҘҘӘРЕМ
Ышан һин, күнектем йәш саҡтан
Эш өсөн йөрәктән янырға,
Үрмәләп бейек тар һуҡмаҡтан,
Сәхрәләр иркендә ятырға.

Ҡыш ыҙғыр елдәргә һүҙ ҡуштым,
Эҫенән һүнмәне күҙҙәрем.
Ялҡынын йоттом мин һуғыштың,
Тик уттан тыуҙы был һүҙҙәрем.

Теләйем йондоҙло күктәргә
Тиҙерәк өнөмдә осорға,
Көмөш ай туҙанын һөртөргә,
Ҡояштың ялҡынын ҡосорға.

Минең бер яратҡан һүҙем бар:
Тик алға баҫылһын аҙымдар,
Тик эштә йөрәге янғандар
Йәшәүҙең мәғәнәһен татырҙар!