Ғүмәр Хәйәм. Робағиҙар. Тәржемәләр / Омар Хайям. Рубаи. Переводы

Когда Хайяма станешь изучать,
Ты там найдешь иных времен печать.
Сквозь сито разума ты мудрость ту просей –
Добро и зло сумеешь различать.
Шайхислам Шахмухамедов.
Перевод с узб. В. Державина

---

Мы были каплей, и от жара страсти
Явились в мире – не по нашей власти.
И если завтра вихрь развеет нас,
Найди хоть в чаше винной отблеск счастья.
В. Державин

---

Ты не очень-то щедр, всемогущий Творец,
Сколько в мире тобою разбитых сердец!
Губ рубиновых, мускусных локонов сколько
Ты, как скряга, упрятал в бездонный ларец!
Г. Плисецкий

---

О невежды! Наш облик телесный – ничто,
Да и весь этот мир поднебесный – ничто.
Веселитесь же, тленные пленники мига,
Ибо миг в этой камере тесной – ничто!
Г. Плисецкий

Тотонһаң һин әгәр Хәйәмгә,
Юлығырһың башҡа заманға.
Аҡыл иләгенән барыһын үткәреп,
Айыра бел яҡшы-яманға.
Рәми Ғарипов тәржемәһе

---

Тамсы ғына һыуы инек бер янсыҡтың,
Был донъяға дәрт ялҡыны алып сыҡты.
Ә бит тиҙҙән ел туҙҙырыр саңыбыҙҙы,
Мәйенән йәм тап, исмаһам, фани саҡтың!
22/VI – 72

---

Ниңә, Тәңрем, һин ҡөҙрәтлем, йомарт түгел?
Зар илай бит үҙең ватҡан күпме күңел...
Күпме яҡут иреңдәрҙе, данирҙарҙы,
Ҡарун һымаҡ, ҡалдырҙың һин ергә күмеп!..
1974

---

Эй наҙандар! Һын-тәнебеҙ – бер сүп кенә,
Күк аҫтында күргәнебеҙ – бер сүп кенә.
Һөйөнөгөҙ, мәлдең мәхлүк әсирҙәре,
Тар ситлектә был мәлебеҙ – бер сүп кенә!..
1974

---

Не оплакивай, смертный, вчерашних потерь,
Дел сегодняшних завтрашней меркой не мерь,
Ни былой, ни грядущей минуте не верь,
Верь минуте текущей – будь счастлив теперь!
Г. Плисецкий

---

Кто мы? – Куклы на нитках, а кукольник наш – небосвод.
Он в большом балагане своем представленье ведет.
Он сейчас на ковре бытия нас прыгать заставит,
А потом в свой сундук одного за другим уберет...
В. Державин

---

Вчера на кровлю шахского дворца
Сел ворон. Череп шаха-гордеца
Держал в когтях и спрашивал: «Где трубы?
Трубите шаху славу без конца!»
И. Тхоржевский

---

Когда плачут весной облака – не грусти,
Прикажи себе чашу вина принести.
Травка эта, которая радует взоры,
Завтра будет из нашего праха расти.
Г. Плисецкий

---

Я кувшин что есть силы о камень хватил.
В этот вечер я лишнего, видно, хватил.
«О несчастный! – кувшин возопил. – И с тобою
Точно так же поступят, как ты поступил!»
Г. Плисецкий

Үткәнгә үкенеп, ни файҙа, эй бәндә?
Үлсәмә бөгөндө иртәнге бизмәндә.
Үткән көн, килер көн түгел үҙ иркеңдә,
Был көнгә инан да шат булсы был мәлдә.
1975

---

Беҙ – тыңлаусан ҡурсағы тик Тәңребеҙҙең,
Әйтәм быны бәҫен белеп һәр бер һүҙҙең.
Ул сәхнәлә уйната ла һандығына
Тығып ҡуя, киткәс инде ҡәҙер беҙҙең!..
1975

---

Күрәм: ҡоҙғон ҡунған ҡала диуарына,
Һөрән һала, бер баш йомоп тырнағына:
«Эй, олуғ шаһ! Ҡайҙа борғо тауыштарың?
Ғәскәрең ник сапмай илдең бар яғына?»
1975

---

Көймә яҙын, ләлә йөҙөн йыуһа болот,
Берәй кәсә шарап йот та бар(ы)һын онот!
Иртәгә бит күҙ иркәләр үләнкәйҙәр
Ҡәбереңдән шытып сығыр булып мең ут.
1975

---

Бар көсөмә буш сүлмәкте атып бәрҙем!
Әллә был кис артығыраҡ эләктерҙем?..
«Эй, бисара! – тине сүлмәк, сәрпәкләнеп, –
Үҙеңә лә күрһәтерҙәр шул ҡәҙерҙе!..»
1975

---

Удивленья достойны поступки Творца!
Переполнены горечью наши сердца:
Мы уходим из этого мира, не зная
Ни начала, ни смысла его, ни конца.
Г. Плисецкий

---

Даже самые светлые в мире умы
Не смогли разогнать окружающей тьмы.
Рассказали нам несколько сказочек на ночь –
И отправились, мудрые, спать, как и мы.
Г. Плисецкий

---

Испивши вина среди нас, и гордец бы смягчился, –
Я увидел, как узел тугой от вина распустился.
И если бы выпил вина ненавистник Иблис,
Две тысячи раз человеку бы он поклонился.
В. Державин

---

Жизнь уходит из рук, надвигается мгла,
Смерть терзает сердца и кромсает тела.
Возвратившихся нет из загробного мира,
У кого бы мне справиться: как там дела?
Г. Плисецкий

---

Вместо розы – колючка сухая сойдет.
Черный ад – вместо светлого рая сойдет.
Если нет под рукою муллы и мечети –
Поп сгодится, и вера чужая сойдет.
Г. Плисецкий

---

Ғәжәп тә һуң был Хоҙайҙың ҡылғандары!
Йөрәгебеҙ әрнеү менән тулған бары:
Ни мәғәнәһен, ни ахырын, башын белмәй,
Китәбеҙ бит донъяһынан беҙ – ҡолдары!..
1975

---

Был донъяны ҡурсый алмай ҡараңғынан,
Иң-иң яҡты аҡылдар ҙа аҙарынған.
Әкиәттең һөйләгән дә бер-икеһен,
Беҙҙең һымаҡ, киткән әүен баҙарына.
1975

---

Ирей бит таш күңелдәр ҙә был хәмерҙең көсөнән,
Сиселмәҫтәй төйөндәр ҙә хәҙер күрҙем – сиселә.
Иблис үҙе әгәр уның бер йотомон эсһә лә,
Әҙәмгә баш эйер ине мең ҡәҙерҙең хисенән.
1975

---

Ғүмер үтә, йәшлек китә, ҡартлыҡ етә.
Үлем көтә, йәнде өтә, тәнде тетә.
Ә һуң теге донъяларҙа нисек икән?
Бер кем ҡайтмай, алйып бөтәм көтә-көтә!..
1975

---

Гөлө насип булмаһа – тамыры ла яраған,
Ҡояш нуры булмаһа – күҙ нуры ла яраған.
Әгәр шәйхе, һырҡаһы, ханаҡаһы булмаһа,
Ҡыңғырауы, сиркәүе, зуннары ла яраған!..
10/VI – 75

---

Всех, кто стар и кто молод, что ныне живут,
В темноту одного за другим уведут.
Жизнь дана не навек. Кто до нас уходили,
Мы уйдем; и за нами – придут и уйдут.
В. Державин

---

Тот избранный, кем путь познанья начат,
Кто в небе на Бураке мысли скачет,
Главой поник, познавши суть свою,
Как Небо, – и в растерянности плачет.
В. Державин

---

Был ли в самом начале у мира исток? –
Вот загадка, которую задал нам Бог.
Мудрецы толковали о ней, как хотели, –
Ни один разгадать ее толком не смог.
Г. Плисецкий

---

Ты сам ведь из глины меня изваял! – Что же делать мне?
Меня, словно ткань, ты на станке соткал. – Что же делать мне?
Все зло и добро, что я в мире вершу, ты Сам предрешил,
Удел мой Ты сам мне на лбу начертал! – Что же делать мне?
В. Державин

---

То, что судьба тебе решила дать,
Нельзя ни увеличить, ни отнять.
Заботься не о том, чем не владеешь,
А от того, что есть, свободным стать.
В. Державин

---

Ҡарт булһаң да, йәш булһаң да, йәшәү – шартлы:
Киткәндәр бит килгәндәр ҙә беҙгә саҡлы.
Бер кемгә лә мәңге түгел был донъялар, –
Бөтәһе лә килер, китер бер-бер артлы!..
10/VI – 75

---

Был донъяны башлап таный белгән зат та,
Күктә фекер толпарында елгән саҡта,
Үҙ асылын асҡас үҙе, һыҡтап илай, –
Күк көмбәҙҙәй, башын ергә эйгән хатта!..
10/VI – 75

---

Кем яралғы биргән һуң күк йомғағына?
Яуап тапсы Хоҙайҙың был йомағына!
Күпме аҡыл эйәләре баш ватмаһын, –
Һаҡал һелкеп, бары күҙен йомған ғына...
1975

---

Һин бит үҙең яратҡанһың йән-тәнемде! – Нишләйем һуң?
Һин тигәнсә был ғүмерем үтер инде. – Нишләйем һуң?
Яҡшылыҡмы-яманлыҡмы – ни ҡылһам да, эй Хоҙайым,
Маңлайыма һин яҙғанһың тәҡдиремде! – Нишләйем һуң?
10/VI – 75

---

Өлөшөңә төшкән хәләл көмөшөңдө
Арттырыу ҙа, кәметеү ҙә – юҡ эш инде.
Булмағанға һис кенә лә үкенмәйсә,
Булғанынан ҡотолоп ҡуй өлөшөңдөң.
11/VI – 75

---

Коль в роде отличишь моем ты признак родовой, саки,
То сто различий видовых возникнет пред тобой, саки.
Охотно отрекусь от них, а ты мне вдосталь дай вина,
И пусть я перестану быть тогда самим собой, саки!
В. Державин

---

И лица, и волосы наши красивы,
Вы, как кипарисы, стройны, горделивы.
И все же никак не могу я понять,
Зачем в цветнике у Творца возросли вы?
В. Державин

---

Кто губам прекрасным улыбку беспечную дал,
Кто в удел скорбящим печаль сердечную дал?
Пусть Он не дал нам счастья, – довольно с нас и покоя,
Ибо многим Он слезы и муку вечную дал.
В. Державин

---

Жаль, что впустую жизнь мы провели,
Что в ступе суеты нас истолкли.
О жизнь! Моргнуть мы не успели глазом –
И, не достигнув ничего, ушли.
В. Державин

---

Если сердце захочет свободы и сбросит аркан,
То куда же уйти ему, кравчий? Ведь мир – океан!
И суфий, как сосуд узкогорлый, – неведенья полный,
Если выпьет хоть каплю, – ей богу, окажется пьян.
В. Державин

Нәҫелемдән берәй ғиллә тапһаң, саҡый*,
Һәр хәлемдә йөҙәр бәлә таҡһаң, саҡый,
Бөтәһенән ваз кисәм дә шарап эсәм, –
Мин түгел мин, үҙ-үҙемдән ҡасһам, саҡый!..
11/VI – 75

• Саҡый – көрәгәсе, аяҡсы.

---

Матурһығыҙ төҫкә-башҡа айҙай-көндәй,
Буй-һынығыҙ сәрүи йәки ҡына гөлдәй.
Тик шулай ҙа иҫем китә Тәңребеҙгә, –
Ник үҫтергән, киҫер булғас, ҡыуан елдәй?..
11/VI – 75

---

Кем һылыуға ирен уйған йылмайыусан?
Кем ғәмлегә йөрәк ҡуйған һыҙланыусан?
Беҙгә бәхет бирмәһә лә, юҡтыр зыян, –
Бөтмәҫ ғазап, күҙ-йәш йыйған аҙмы инсан!
11/VI – 75

---

Йәл түгелме, бер файҙаһыҙ беҙ ҡартайҙыҡ,
Таш килелә һыу төйгөсләп, хәлдән тайҙыҡ.
Күҙ асып күҙ йоморға ла өлгөрмәнек, –
Эй ғүмеркәй! – донъяһынан инде тайҙыҡ!..
11/VI – 75

---

Тәндән ашһа, йәнем үҙен ҡайҙа атыр?
Даръя ташһа, ул да, саҡый, ярға ҡайтыр.
Тар сүлмәктәй, наҙан суфый йотһа ғына
Бер тамсынан ташып-шашып аунап ятыр.
11/VI – 75

---

Вся книга молодости прочтена,
Увяла жизни ранняя весна.
Где птица радости? Увы, не знаю,
Куда умчалась, где теперь она?
В. Державин

---

Месяц Дей уступает цветущей весне,
Книга жизни подходит к концу в тишине.
Пей вино, не горюй! Огорчения мира –
Яд смертельный, а противоядие в вине.
В. Державин

---

Ты коварства бегущих небес опасайся –
Нет друзей у тебя, а с врагами не знайся.
Не надейся на завтра, а сегодня живи –
Стать собою самим хоть на миг попытайся.
В. Державин

---

Защитник подлых – подлый небосвод
Свой путь стезей неправедной ведет.
Кто благороден – подл пред ним сегодня,
Кто подл – сегодня благороден тот.
В. Державин

---

Когда б скрижаль судьбы мне вдруг подвластна стала,
Я все бы стер с нее и все писал сначала.
Из мира я печаль изгнал бы навсегда,
Чтоб радость головой до неба доставала.
В. Державин

---

Йәшлек тигән китапты тиҙ уҡый һалдым,
Яҙғы көндәй йәшлектән тик һағыш ҡалды.
Йәшлек – ҡот шул. Иҫләмәйем килгәнен дә,
Ҡайҙа китеп, елғыуарың, ул юғалды?..
12/VI- 75

---

Ҡыш айҙары үтеп, йәмле яҙ еткәндә,
Уҡып, ғүмер китабында наҙ бөткәндә,
Булма мәъюс, ҡой ҙа мәй эс, ҡайғырма һис,
Ҡайғы – ағыу, ә дауаһы – мәй икән дә!..
12/VI – 75

---

Һаҡлана күр өйөрсөктәй яуыз күктән,
Был донъяла дошмандар күп, дуҫтар бөткән.
Үткәнеңде онот, баҡма иртәгәңә, –
Бөгөн яңғыҙ йәшәй алһаң, шул да еткән!..
12/VI – 75

---

Шаҡшыларҙы яҡлаусыһы был күк йөҙө,
Яҙыҡ юлдан әйләнгеләп йөрөй үҙе.
Кемдәр яҡшы – шулар уға шаҡшы бөгөн,
Ә шаҡшыны яҡшы итеп күрә үҙе.
12/VI – 75

---

Булһа яҙмыш ҡәләмдәре үҙ ҡулымда,
Өр-яңынан яҙыр инем барыһын да:
Бар ҡайғыны ҡыуыр инем был донъянан, –
Түбәм күккә тейер ине шатлығымдан!..
12/VI – 75

---

Что гнет судьбы? Ведь это всем дано.
Не плачь о том, что вихрем сметено.
Ты радостно живи, с открытым сердцем,
Жизнь не губи напрасно, пей вино!
В. Державин

---

О небо! Ты души не чаешь в подлецах!
Дворцы и мельницы, и бани – в их руках;
А честный просит в долг кусок лепешки черствой...
О небо, на тебя я плюнул бы в сердцах!
В. Державин

---

«В Шабане месяце не троньте винных чаш!
Не пейте и в Раджаб!» – гласит нам веры страж.
Шабан, Раджаб – пора Аллаха и Пророка?
Что ж – пейте в Рамазан. Уж этот месяц наш!
В. Державин

---

За мгновеньем мгновенье – и жизнь промелькнет...
Пусть весельем мгновение это блеснет!
Берегись, ибо жизнь – это сущность творенья,
Как ее проведешь, так она и пройдет.
В. Державин

---

Поглядите на мастера глиняных дел:
Месит глину прилежно, умен и умел.
Приглядитесь внимательней: мастер – безумец,
Ибо это не глина, а месиво тел!
Г. Плисецкий

---

Саки! Джамшида чаши лик твой краше,
Смерть за тебя отрадней жизни нашей.
И прах у твоих ног – свет глаз моих –
Светлей ста тысяч солнц в небесной чаше.
В. Державин

---

Төкөр яҙмышыңа! Онот ғәмдәреңде!
Үкенмә лә иҫләп үткән көндәреңде.
Йөрәгеңде ас та, наҙла, һөй йәреңде,
Мәйеңде эс, елгә осорма ғүмереңде!..
13/VI – 75

---

Эй Тәңрем, ник яҡшыһың тик шаҡшыларға?
Бар зиннәтең, бар ҡиммәтең бит шуларға!..
Төкөрәм мин – ҡых, тфү! – был хаҡлығыңа,
Кәлсәңде лә йәлләп биргәс яҡшыларға!..
13/VI – 75

---

Эсмә тиҙәр, Рәжәп – изге айы Хоҙайҙың,
Шәғбаны ла ғәжәп ай-һай, артыҡ оҙайҙы!..
Ҡалһын улар, әйҙә, Аллаһ, Пәйғәмбәргә,
Беҙгә Рамаҙан шәп – буш итмәйек был айҙы!..
13/VI – 75

---

Күҙ асып та өлгөрмәҫһең, ғүмер үтер,
Һәр мәлеңә үҙең һал һин йәйғор күпер.
Бел: донъяның төп асылы – ғәзиз ғүмер,
Ҡалай итһәң, ғүмер шулай үтеп китер.
13/VI – 75

---

Ҡарағыҙсы һауыт-һаба оҫтаһына:
Тырыш та ул, башы ла бар, оҫта ғына.
Тик нығыраҡ ҡарағыҙсы – алйот таһа! –
Ата-баба көлөн һылай туҫтағына...
13/VI – 75

---

Йөҙөң, Жәмшит кәсәһендәй, сибәр, саҡый,
Һинең өсөн йәнем фиҙа, ғүмер баҡый.
Һин тапаған саң да миңә күҙ нурындай,
Һәр бөртөгө ҡояштан да хәтәр балҡый.
14/VI – 75

---

Если скажут, будто я пьян – я таков!
Если «безбожник», скажут «буян» – я таков!
Для этих – мудрец, для тех – отшельник, безумец,
А я такой, каким я дан. Я таков!
И. Сельвинский

---

Я спустился однажды в гончарный подвал,
Там над глиной гончар, как всегда, колдовал.
Мне внезапно открылось: прекрасную чашу
Он из праха отца моего создавал.
Г. Плисецкий

---

Черепок кувшина выше царства, что устроил Джам,
Чаша винная отрадней райской пищи Мариам.
Ранним утром вздохи пьяниц для души моей священней
Воплей всех Абу-Саида и молитв, что пел Адхам.
В. Державин

---

Беспечно не пил никогда я чистого вина,
Пока мне чаша горьких бед была не подана.
И хлеб в солонку не макал, пока не насыщался.
Я сердцем собственным своим, сожженным дочерна.
В. Державин

---

В мир пришел я, но не было небо встревожено.
Умер я, но сиянье светил не умножено.
И никто не сказал мне – зачем я рожден
И зачем второпях моя жизнь уничтожена?
В. Державин

---

Где польза, что придем и вновь покинем свет?
Куда уйдет уток основы наших лет?
На лучших из людей упало пламя с неба,
Испепелило их – даже дыма нет.
В. Державин

---

Әгәр мине бер эскесе, тип һанаһаң – мин шулай,
Аҙғын, ғашиҡ йә мәжүси, тип янаһаң – мин шулай.
Һөйләй бирһен теләгәнсә теләһә кем – эшем юҡ,
Үҙ-үҙемде мин беләмсе – нисек булһам, мин шулай!
15/VI – 75

---

Төшөп кисә сүлмәксенең мин баҙына,
Ҡарап торҙом сихырына бер аҙ ғына.
Ҡапыл шунда аңлап ҡалдым яһағанын
Туҫтаҡтарын ата-бабам туҙанынан.
15/VI – 75

---

Хөм ярсығы яҡшы мең Жәм дәүләтенән,
Мәй тамсыһы татлы Мәрйәм ниғмәтенән.
Иҫеректең аһы таңда яғымлыраҡ
Изге Сәит менән Әҙһәм хикмәтенән.
15/VI – 75

---

Эскәнем юҡ шарап һыуын әҙәп итеп,
Эсһәм – эсәм хәсрәт ыуын сәбәп итеп.
Һыныҡ наным юҡ манғаным тоҙоғоҙға
Ҡурҡмайынса йөрәк итен ҡәбәп итеп...
15/VI – 75

---

Был донъяға килеүемдән ниндәй файҙа?
Китеүемдән нур бөтөрмө ҡояш-айҙа?
Ниңә килеп, ниңә былай китеүемде
Әйтер икән кем генә һуң миңә ҡайҙа?
15/VI – 75

---

Беҙҙең килеп-китеүҙәрҙән бармы файҙа?
Ғүмер ебен сорнай-һүтә кем һуң айҙа?
Күк ялҡыны күпме ирҙең күҙен өтөп,
Көл дә күмер итә, ә төтөнө ҡайҙа?
16/VI – 75

---

Сей Караван-Сарай, где то и дело день
Спешит, как гостя гость, сменить ночную тень, –
Развалина хором, где шли пиры Джамшидов,
Гробница, что дает Бахрамам спящим сень.
О. Румер

---

Я смерть готов без страха повстречать,
Не лучше ль будет там, чем здесь, – как знать?
Жизнь мне на срок дана. Верну охотно,
Когда пора наступит возвращать.
В. Державин

---

О кравчий! Цветы, что в долине пестрели,
От знойных лучей за неделю сгорели.
Пить будем, тюльпаны весенние рвать,
Пока не осыпались и не истлели.
В. Державин

---

Доколь из-за жизненных бед свои сокрушать сердца?
Ты ношу печали своей едва ль донесешь до конца.
Увы! Не в наших руках твои дела и мои,
И здесь покориться судьбе не лучше ль для мудреца?
В. Державин

---

Загадок вечности не разумеем – ни ты, ни я,
Прочесть письмен неясных не умеем – ни ты, ни я.
Мы спорим перед некою завесой. Но час пробьет,
Падет завеса, и не уцелеем – ни ты, ни я.
В. Державин

---

Ты сердцу не ищи от жизни утоленья,
Где Джам и Кей-Кубад? Они – добыча тленья.
И вся Вселенная, и все дела Земли –
Обманный сон, мираж и краткое мгновенье.
В. Державин

Донъя тип атала был Каруанһарай,
Мең шаһтың ул ташлап киткән туйҙарылай.
Был көн менән төндөң сыбар кәшәнәһе,
Көл итергә мең Бахрамдай заттар һорай.
16/VI – 75

---

Ҡурҡҡан бәндә түгелмен дә мин үлемдән,
Күрмәгәнем шәптер, бәлки, күргәнемдән?
Был ғүмеркәй тик бурысҡа бирелгән бит.
Ҡасып ҡалмам, ваҡыт еткәс, түләремдән...
16/VI – 75

---

Эй саҡыйым! Әле балҡҡан гөл-үләндәр,
Аҙна үтмәй, кибеп ҡатҡан, бөлөнгәндәр!..
Эс мәйеңде, өҙ гөлөңдө – беҙ ҙә инде
Буласаҡбыҙ йә шиңгән, йә өҙөлгәндәр...
16/VI – 75

---

Ҡайғынан ҡаш күпме төймә, юҡ емеше,
Ҡайғы йөкмәп, моратына етмәй кеше.
Эш тормай шул һинең менән минең ҡулдан,
Ҡазаһына дана ирҙең күнеү – эше.
16/VI – 75

---

Әжәл серен табалмай, гәп һатабыҙ – һин дә мин.
Был яҙыуҙы танымай, баш ватабыҙ – һин дә мин.
Гәпләшһәк тә әлегә был яғында пәрҙәнең.
Пәрҙә төшкәс, тын алмай, тик ятабыҙ – һин дә мин.
17/VI – 75

---

Шатлыҡ эҙләп маташмаҫы – юҡ эш кенә!
Кәй-Ҡубад та, Жәм дә – тамсы өлөш кенә!
Был донъяның һәм Йыһандың бөтә эше –
Бер мәл генә һәм алдаҡсы бер төш кенә!
17/VI – 75

---

Неужто для отдыха места мы здесь не найдем?
Иль вечно идти нескончаемым этим путем?
О, если б надеяться, что через тысячи лет
Из чрева земли мы опять, как трава, прорастем!
В. Державин

---

Пускай кумира стан я обнимаю стройный,
Пусть влагу Хизрову глотаю в полдень знойный,
Пусть друг мне Иисус, а песельник Зохре, –
Веселья не найду, коль сердце неспокойно.
О. Румер

---

Словно мячик, гонимый жестокой судьбой,
Мчись вперед, торопись под удар, на убой.
Хода этой игры не изменишь мольбой, –
Знает правила тот, кто играет с тобой.
Г. Плисецкий

---

По книге бытия гадал я о судьбе.
Мудрец, скрывая скорбь душевную в себе,
Сказал: «С тобой – луна в ночи, как месяц, долгой,
Блаженствуй с ней! Чего еще искать тебе?»
В. Державин

---

Не бойся козней времени бегущего,
Не вечны наши беды в круге сущего.
Миг, данный нам, в веселье проведи,
Не плачь о прошлом, не страшись грядущего.
В. Державин

---

Боюсь, что в этот мир мы вновь не попадем,
И там своих друзей – за гробом – не найдем.
Давайте ж пировать в сей миг, пока мы живы,
Быть может, миг пройдет – мы все навек уйдем.
В. Державин

---

Ышанһамсы баш терәр ер табырыма,
Ышанһамсы теге донъя барлығына,
Мең йыл үткәс, тупрағымдан тағы тороп,
Ышанһамсы үлән булып ҡалҡырыма!
17/VI – 75

---

Ҡосһам да мин яҡут иренле хур һылыуын,
Эсһәм дә мин, йөҙөм түгел, хызыр һыуын,
Йырсым – Зөһрә, Ғайса серҙәш булғанда ла,
Күңел бойоҡ, баҫалмағас хис-ярһыуын.
17/VI – 75

---

Яҙмыш еле типкеләһә һине туптай,
Уңға атыл, һулға атыл – белмә туҡтау.
Уйнаусыһы үҙе белгәс, етмәгәнме –
Ҡайҙа? Ниңә? Һорап торма, бул ҡамғаҡтай!
17/VI – 75

---

Мин ғүмерем китабынан астырғас фал,
Көрһөндө лә былай тине бер аҡһаҡал:
«Ҡосағыңда айҙай йәрең бар сағыңда,
Йылға торош төн наҙын тик һин татып ҡал!..»
17/VI – 75

---

Һис тә ҡурҡма фани донъя ҡайғыһынан,
Мәңге тормай, үтеп китә бар(ы)һы унан.
Был мәлеңде шат үткәр ҙә иртәңә баҡ,
Үткәнгә тик үкенмәҫлек бул һуңынан!
17/VI – 75

---

Был донъяға килешмәбеҙ бит тағы ла,
Тегендә лә күрешмәбеҙ бер табында.
Әйҙә, дуҫтар, иҫән саҡта гөр киләйек, –
Бәлки, иртән йөрөшмәбеҙ донъяһында!..
18/VI – 75

---

Вот в чаше бессмертья вино – выпей его!
Веселье в нем растворено – выпей его!
Гортань, как огонь, обжигает, но горе смывает
Живое водою оно – выпей его!
В. Державин

---

Пусть в наших знаньях – изъян, в постулатах – обманы,
Полно томиться, разгоним сомнений туманы!
Лучше наполним широкую чашу вином,
Выпьем и веселы будем – ни трезвы, ни пьяны.
В. Державин

---

Зачем печалью сердечной мир отягчать?
Зачем заботой счастливый день омрачать?
Никто не знает, что нас потом ожидает,
Здесь нужно все нам, что можем мы пожелать.
В. Державин

---

С беспечным сердцем встречай рассвет и закат,
Пей с луноликой, утешь и сердце, и взгляд.
О друг, не время терзаться тщетной заботой,
Ведь из ушедших никто не вернулся назад.
В. Державин

---

Конечно, цель всего творенья – мы,
Источник знанья и прозренья – мы.
Круг мироздания подобен перстню,
Алмаз в том перстне, без сомненья, – мы.
В. Державин

---

Пей с мудрой старостью златоречивой,
Пей с юностью улыбчиво красивой.
Пей, друг, но не кричи о том, что пьешь,
Пей изредка и тайно – в миг счастливый.
В. Державин

---

Был кәсәлә – мәңгелектең эсемлеге, – эс әле!
Был донъяның күскән уға әселеге, – эс әле!
Яндырһа ла тамаҡты ул, аҡҡан һыуҙай, бер ҡайғыны
Йыуып алып китерлектер көслөлөгө, – эс әле!
18/VI – 75

---

Булмаһа ла беҙҙә хаҡлыҡ, ғилем – байлыҡ,
Мөмкин түгел гел шикләнеп йәшәү айныҡ.
Иң яҡшыһы – ҡулдан кәсә төшөрмәйсә,
Айнымай ҙа, иҫермәй ҙә шат булайыҡ!..
18/VI – 75

---

Ниңә һәр саҡ күңелдә ғәм арттырырға,
Хуш ваҡытты таш тирмәндә тарттырырға?
Алда ниҙәр көткәнлеген кем белә һуң,
Теләктәргә, мәйгә, йәргә арт борорға?
18/VI – 75

---

Хуш күңелдән ҡаршы ал һин таңын-кисен,
Маһруй йәрҙәр, мәйҙәр менән ҡанһын хисең.
Бында саҡта һаҡлан юҡ-бар мәшәҡәттән,
Унда киткәс, кем һуң ҡайтҡан, әйт бер исем?!.
18/VI – 75

---

Был ғәләмдең маяҡ ташы, бейек тә – беҙ,
Аң-ғилемдең шишмә башы, бөйөктә – беҙ!
Йыһан үҙе түңәрәк бер йөҙөк булһа,
Шул йөҙөктөң алмас ҡашы, әлбиттә, – беҙ!
18/VI – 75

---

Эсһәң, эс һин алтын аҡыл ҡарттар менән,
Йә саф йәшлек, гөлдәй аҫыл заттар менән.
Тик әҙерәк, һирәгерәк, ҡысҡырмай эс, –
Эс аҡылың юйылмаҫ шул шарттар менән.
18/VI- 75

---

В одной руке цветы, в другой – бокал бессменный,
Пируй с возлюбленной, забыв о всей вселенной,
Покуда смерти смерч вдруг не сорвет с тебя,
Как с розы лепестки, сорочку жизни бренной.
О. Румер

---

На розах блистанье росы новогодней прекрасно,
Любимая – лучшее творенье Господне – прекрасна.
Жалеть ли минувшее, бранить ли его мудрецу?
Забудем вчерашнее! Ведь наше Сегодня – прекрасно.
В. Державин

---

Я болен, духовный недуг мое тело томит,
Отказ от вина мне воистину смертью грозит.
И странно, что сколько я не пил лекарств и бальзамов –
Все вредно мне! Только одно лишь вино не вредит.
В. Державин

---

Моей скорби кровавый ручей сотню башен бы снес,
Десять тысяч строений подмыл бы поток моих слез.
Не ресницы на веках моих – желоба дождевые,
Коль ресницы сомкну – от потопа бежать бы пришлось.
В. Державин

---

Мне Богом запрещено – то, что я пожелал,
Так сбудется ли оно – то, что я пожелал?
Коль праведно все, что Изед захотел справедливый,
Так значит, все – ложно, грешно, – то, что я пожелал.
В. Державин

---

Ты сегодня не властен над завтрашним днем,
Твои замыслы завтра развеются сном!
Ты сегодня живи! – если ты не безумен,
Ты не вечен, как все в этом мире земном.
В. Державин

---

Гөлдән дә саф йәрең барҙа яндарыңда,
Кәсә менән гөл төшмәһен ҡулдарыңдан,
Һиҙмәйһең дә, ҡапыл әжәл еле сығып,
Өҙөп китер, гөлдәй, ғүмер юлдарыңдан.
18/VI – 75

---

Ысыҡ ҡунған яҙғы гөлгә ни етә,
Сәрхәттәге наҙлы йөҙгә ни етә?
Үткән көндө битәрләүҙән файҙа юҡ, –
Онот уны! Һуң был көнгә ни етә?!.
19/VI – 75

---

Ауырыһам, йәнем тәнде һынағандай,
Эсмәй торһам, үлем инде янағандай.
Иң ғәжәбе – һәр дарыуҙан зыян ғына,
Тик мәй йотһам, күңелемә ял булғандай.
19/VI – 75

---

Күңелемдәге зар атылһа, шишмәләй атыр ине,
Күҙемдәге йәш йыйылһа, даръялай ятыр ине,
Һәр керпектән, улаҡ ише, ағыҙған ҡанлы йәшем,
Күҙем йомоп, керпек ҡаҡһам, туфандай ҡалҡыр ине!..
19/VI – 75

---

Теләмәгәс Тәңрең һинең теләгәнде,
Нисек күрмәк теләктәрең үтәлгәнде?
Үҙенең һәр теләгендә Ул хаҡ икән,
Бар(ы)һы нахаҡ, тимәк, минең көҫәгәндең!..
20/VI – 75

---

Үҙ иркендә түгел бөгөн – киләсәк ул,
Уй-ниәтең елгә осоп китәсәк ул.
Ғаҡлың булһа, һәләк итмә был мәлеңде –
Ҡалған ғүмер мәңге түгел, үтәсәк ул.
20/VI – 75

---

Малая капля воды слилась с волною морской.
Малая горстка земли смешалась с перстью земной.
Что твой приход в этот мир и что твой уход означает?
Где эта вся мошкара, что толклась и звенела весной?
В. Державин

---

Хоть грешен и несчастен я, хоть мерзостен себе я сам,
Но не отчаиваюсь я, в кумирню не бегу к богам.
С похмелья полумертв с утра – встаю, иду я, как вчера,
К красавицам, в питейный дом, а не в мечеть, не в божий храм.
В. Державин

---

Друг, не тужи о том, чего уж нет,
Нам светит дня сегодняшнего свет.
Всем завтра предстоит нам путь безвестный
Вослед ушедшим за семь тысяч лет.
В. Державин

---

Для тех, кто искушен в коварстве нашей доли,
Все радости и все мученья не одно ли?
И зло, и благо нам даны на краткий срок, –
Лечиться стоит ли от мимолетной боли?
О. Румер

---

Мы чашей весом в ман печаль сердец убьем,
Обогатим себя кувшинами с вином.
Трикраты дав развод сознанью, знанию, вере,
На дочери лозы мы женимся потом.
В. Державин

---

Как странно жизни караван проходит.
Блажен, кто путь свой – весел, пьян проходит.
Зачем гадать о будущем, саки?
Дай мне вина! Ночной туман проходит.
В. Державин

---

Бер тамсынан һайыҡмаҫ һис даръя һыуы,
Бер саңынан байыҡмаҫ һис ер ябыуы.
Был донъяға һинең килеп-китеүең ни? –
Себендең тик осоп инеп зарланыуы!..
20/VI – 75

---

Мин, бисара, батһам да мең гонаһына,
Ярҙам һорап, йүгермәйем Аллаһына.
Иртән тороп, мәхмүрҙән баш төҙәтәм дә
Тағы сабам ғишҡым йә мәй ханаһына.
21/VI – 75

---

Эй дуҫҡайым, ҡыу башыңа төшөр ғәмде,
Ысҡындырма ҡулға төшкән ошо мәлде.
Иртәгә лә етәсәкһең әле ҡыуып,
Беҙҙән элек ете мең йыл йәшәгәнде!..
22/VI – 75

---

Төшөнгәнгә был донъяның серҙәренә
Шатлығы ла, ҡайғыһы ла берҙәй нәмә.
Яҡшылыҡ та, яманлыҡ та берҙәй үткәс,
Ауырып та, дауалап та – ни мәғәнә?
22/VI – 75

---

Башта бер мән кәсә менән эсәм ғәмде,
Унан ары бик ҡыҙҙыра төшһәң сәмде,
Аҡыл, ғилем, дингә өс ҡат талаҡ әйтеп,
Алам йөҙөм ҡыҙынан мин йәш бисәмде!
22/VI – 75

---

Каруан төҫлө ғүмер ғәжәп үтеп бара,
Тик бәхетле – кем шат йәшәп, үтеп бара.
Эсмәйексе ҡиәмәт көн ғәмен, саҡый! –
Мәй килтерсе – төн дә бик шәп үтеп бара.
23/VI – 75

---

В воздух бросило солнце блистающий утра аркан,
И над шариком в чаше раздумьем Хосров обуян.
Пей вино! Это клики любви во вселенной безмерной
Отзываются откликом: «Пей же, пока ты не пьян».
В. Державин

---

Огонь моей страсти высок пред тобой, – так да будет!
В руках моих – гроздий сок огневой, – так да будет!
Вы мне говорите: «Раскайся, и будешь прощен!»
А если не буду прощен, будь что будет со мной! – Так да будет!
В. Державин

---

Кумир мой – горшая из горьких неудач! –
Сам ввергнут, но не мной, в любовный жар и плач.
Увы, надеяться могу ль на исцеленье,
Раз тяжко занемог единственный мой врач?
О. Румер

---

Доколь мне в обмане жить, как в тумане бродить?
Доколь мне, о жизнь, осадки мутные пить?
Наскучила мне твоя хитрость, саки вероломный,
И жизнь я готов, как из чаши, остатки пролить.
В. Державин

---

Эй, муфтий, погляди... Мы умней и дельнее, чем ты.
Как с утра мы ни пьяны, мы все же трезвее, чем ты.
Кровь лозы виноградной мы пьем, ты же кровь
своих ближних;
Сам суди – кто из нас кровожадней и злее, чем ты?
В. Державин

---

Где мудрец, мирозданья постигший секрет?
Смысла в жизни ищи до конца своих лет:
Все равно ничего достоверного нет –
Только саван, в который ты будешь одет...
Таң йәтмәһен йәйҙе ҡояш яҡ-яғына –
Был көн шаһы ҡойҙо шарап аяғына.
Эс мәйеңде! Бит был таңда Йыһан үҙе
Яуап бирҙе шулай һөйөү таңда ғына.
23/VI – 75

---

Хурҙай ҡыҙға һүрелмәһә һөйөү уты,
Ҡулдарымдан өҙөлмәһә йөҙөм һуты,
«Тәүбәгә кил!» – тиһәгеҙ ҙә, тәүбә итмәм,
Беләм бит мин яҙмышымдан уҙмыш юҡты
23/VI – 75

---

Йәрем тиеп яна йөрәк, ҡоя моң-зар,
Ә йәремдең ғәмен күрһәң, ҡотоң осар!..
Ҡайҙан ғына табайымсы инде дауа?
Табибәм бит шул бәләгә үҙе дусар!..
24/VI – 75

---

Күпме бында хәйлә, мәкер еҫе аңҡый!
Күпме ағыу эсерер был яуыз саҡый?
Сайып түгәм инде ҡалған ғүмеремде –
Былай итеп йәшәп булмаҫ ғүмер баҡый!..
24/VI – 75

---

Эй, һин мөфти, һүҙең эштән алыҫыраҡ:
Ләх булһаҡ та, беҙ бит һинән айнығыраҡ.
Беҙ эсәбеҙ – йөҙөм, ә һин әҙәм ҡанын, –
Уйлап ҡара: ҡайһыбыҙ һуң ҡанхурыраҡ!..
24/VI – 75

---

Был Йыһандың кем һуң алдан серен аса?
Эҙлә ғүмер мәғәнәһен ахырғаса:
Тик тапмаҫһың ышаныслы бер нәмә лә,
Һуңғы кейем – кәфенеңә уралғанса.
24/VI – 75

---

Мой дух скитаньями пресытился вполне,
Но денег у меня, как прежде, нет в казне.
Я не ропщу на жизнь. Хоть трудно приходилось,
Вино и красота все ж улыбались мне.
В. Державин

---

Ты ради благ мирских сгубил земные дни,
Но вспомни День Суда, на жизнь свою взгляни –
Ведь многих до тебя стяжание сгубило.
И что постигло их? Где все теперь они?
В. Державин

---

Кто слово разума на сердце начертал,
Тот ни мгновения напрасно не терял.
Он милость вечного снискать трудом старался –
Или покой души за чашей обретал.
В. Державин

---

Мы чистыми пришли и осквернились,
Мы радостью цвели и огорчились.
Сердца сожгли слезами, жизнь напрасно
Растратили и под землею скрылись.
В. Державин

---

Солнце пламенного небосклона – это любовь,
Птица счастья средь чаши зеленой – это любовь.
Нет, любовь не рыданья, не слезы, не стон соловья,
Вот когда умираешь без стона – это любовь.
В. Державин

---

Когда у меня нет вина, в тот день, как больной, я влачусь,
Приемля целебный бальзам, я, словно от яда, томлюсь.
Превратности мира мне – яд, а противоядье – вино.
Когда я выпью вина, то яда я не страшусь.
В. Державин

---

Күп йөрөнөм иңләп-буйлап был донъяны,
Күп күрһәм дә, улъям-донъям, юҡ, уңманы.
Тик зарым юҡ ғүмер бушҡа уҙғанына,
Буш булһа ла, бик хуш уның тиҙ уҙғаны.
30/1 – 76

---

Эй, һин, көн-төн донъя малын йыйған бәндә,
Ни ҡылырһың иҫәп-хисап алған көндә?
Аңыңа кил, үҙеңә бер ҡарап алсы –
Донъя малын ҡыумаҡсымы һин Тегендә?
30/1 – 76

---

Аҡыл һүҙен йәненә ят итмәҫ әҙәм
Ғүмеренең бер көнөн дә итмәҫ әрәм:
Йә Тәңренең мәрхәмәтен юллап табыр,
Йә хәмеренең тамсыһын да итмәҫ хәрәм.
30/1 – 76

---

Беҙ пак булып килдек тә бит – бысрап киттек,
Шатлыҡ менән көлдөк тә бит – хәсрәт сиктек,
Күҙ йәшенә өтөп бөттөк йөрәктәрҙе,
Ғүмер хаҡын белдек тә бит – исраф иттек.
1/II – 76

---

Мәңгелектең ут-ҡояшы – мөхәббәт ул,
Йәшеллектең бәхет ҡошо – мөхәббәт ул.
Юҡ, түгел ул былбыл йыры, күңел зары,
Аһ та итмәй үлһәң, ошо – мөхәббәт ул!
1/II – 76

---

Эсмәй торһам, үлеп барам ауырыуҙан,
Ағыу тәме килгән һымаҡ һәр дарыуҙан.
Донъя ғәме – ағыу булһа, дауам – шарап,
Шарап йотһам, ҡурҡмайым бар ағыуҙан.
1/II – 76

---

Никто не целовал розоподобных щек,
Чтоб не вонзил в него шипа тотчас же рок.
Не должен ли стократ расщепленным быть гребень,
Чтоб к нежным локонам он прикасаться мог?
О. Румер

---

Владыкой рая ли я вылеплен иль ада,
Не знаю я, да знать мне это и не надо:
Мой ангел, и вино, и лютня здесь, со мной,
А для тебя они – загробная награда.
О. Румер

---

Пред тем, как испытать превратности сполна,
Давай-ка разопьем сегодня ратль вина.
Что завтра нам сулит вращенье небосвода?
Быть может, и вода не будет нам дана.
В. Державин

---

Упиться торопись вином: за шестьдесят
Тебе удастся ли перевалить? Навряд.
Покуда череп твой в кувшин не превратили,
Ты с кувшином вина не расставайся, брат!
О. Румер

---

Чаша вина мне дороже державы Кавуса,
Трона Кубада и славы отважного Туса.
Стоны влюбленных, что слышатся мне на рассвете,
Выше молитв и отшельнического искуса.
В. Державин

---

Сказал я сам себе: «Вина я пить не буду,
Кровь виноградных лоз теперь я лить не буду».
«Ты впрямь решил не пить?» – спросил меня рассудок.
А я: «Как мне не пить? Тогда я жить не буду».
В. Державин

---

Һис кем әле һөймәгәндер гөлһөҙ йәрен,
Ҡаҙатмайса бәғре тәҡдир энәләрен,
Был тараҡ та йөҙ тешкә бит телгеләнгән,
Тарағансы йәрҙең наҙлы бөҙрәләрен.
1/II – 76

---

Белмәйем һис: кем һуң мине яратҡандыр,
Йәннәткәме, тамуҡҡамы ҡаратҡандыр?
Миңә тиһәң, кәсә, шөңгөр, йәрем еткән,
Һин үҙеңә көтәсәккә йәннәт ҡалдыр!
1/II- 76

---

Китеп булмай, күрәсәкте күрмәйенсә,
Күтәрәйек, әйҙә, тағы берәй кәсә.
Иртәгә бит ни булырын бер кем белмәй
Үлдең-киттең, йотом һыу ҙа һемермәйсә.
1/II – 76

---

Уйлама ла артылырға алтмышыңдан,
Ҡайҙа барма – ҡәнәғәт бул яҙмышыңдан.
Тик ҡулыңдан хөмөң-кәсәң ысҡынмаһын,
Кәсә-мәсә яһамайса үҙ башыңдан!
1/II – 76

---

Бер йотом мәй ҡиммәт Ҡабус тәхетенән,
Тәхеттәге Кәй-Ҡубат, Тус бәхетенән.
Һәр ғашиҡтың аһы таңда яғымлыраҡ
Мең наҙандың аҙан йотҡос ләхетенән.
1/II- 76

---

Үҙ-үҙемә: «Инде, – тинем, – мәй эсмәйем,
Йөҙөм ҡанын ҡойоп, – тинем, – ҡан кисмәйем!»
Аҡыл тигән аҡһаҡалым: «Раҫмы?» – тигәс:
«Юҡ, юҡ, – тинем, – боҙоҡ юлға мин күсмәйем!»
1/II – 76

---

Напоите меня, чтоб уже не пилось,
Чтоб рубиновым цветом лицо налилось!
После смерти – вином мое тело омойте,
А носилки для гроба сплетите из лоз.
Г. Плисецкий

---

Нежным женским лицом и зеленой травой
Буду я наслаждаться, покуда живой.
Пил вино, пью вино и, наверное, буду
Пить вино до минуты своей роковой!
Г. Плисецкий

---

Разорвался у розы подол на ветру.
Соловей наслаждался в саду поутру.
Наслаждайся и ты, ибо роза – мгновенна,
Шепчет юная роза: «Любуйся! Умру!..»
Г. Плисецкий

---

Хайям, судьба сама бы устыдилась
Того, чья грудь так тщетою сокрушилась.
Так пей под чанг вино из полной чаши,
Пока о камень чаша не разбилась.
В. Державин

---

Гора, вина хлебнув, и та пошла бы в пляс,
Глупец, кто для вина лишь клевету припас.
Ты говоришь, что мы должны вина чураться?
Вздор! Это – дивный дух, что оживляет нас.
О. Румер

---

Когда опять вы в погребок укромный постучите,
Вы лицезрением друзей сердца развеселите.
Когда саки вас угостит пьянящей влагой магов,
Вы добрым словом и меня, беднягу, помяните.
В. Державин

Эй, дуҫҡайым, шараптарың нәҡ ут булһын,
Гәрәбәләй яңаҡтарым яҡут булһын.
Үлгәс, мине йыуығыҙсы шарап менән,
Үргән йөҙөм һабаҡтары табут булһын!
7/II- 76

---

Хәмерем менән йәрем булғас туйҙарымда,
Рәхәт миңә сәрхәт-шишмә буйҙарында!
Тыуғас, торғас, алда әле ғүмер булғас,
Эстем, эсәм, эсәсәкмен, һый барында...
7/II – 76

---

Иртәнге ел асып ҡарай гөл итәген,
Гөлгә былбыл баҫып һайрай – ни итәһең!
Ултыр ҙа бер тамаша ҡыл ғашиҡтарҙы,
Улар ҡала ҡасып, ярай, – һин китәһең...
7/II – 76

---

Эй һин, Хәйәм! Яҙмыш үҙе бит ояла
Тик ғәм эскән бәндәләрҙән был донъяла.
Ал да сазың, әйҙә әле, һин кәсәңде тот,
Ташҡа төшөп ватылғансы ул быяла!
8/II – 76

---

Мәй эсһә бит, тау ҙа бейеп китер ине,
Ахмаҡ ҡына мәйҙе ғәйеп итер ине!
Һис кенә лә үкенмәйем эскәнемә, –
Мәйһеҙ йәнем янып-көйөп бөтөр ине!..
8/II – 76

---

Эй дуҫтарым, йыйылышып ултырғанда,
Шат булығыҙ, һоҡланышып мул табында.
Бисарағыҙ мине лә тик онотмағыҙ,
Кәсәгеҙгә, зәм-зәм ҡушып, тултырғанда.
8/II – 76

---

Если тайну среди трущоб я открою тебе, любя,
Это лучше пустых молитв, пусть в михрабе – но без тебя.
Ты – конец и начало всего, без тебя и нет ничего,
Хочешь – сам меня одари иль сожги, навек истребя.
В. Державин

---

Жильцы могил гниют дни, месяцы, года,
Немало их частиц исчезло без следа.
Какой же хмель свалил их с ног и не дает им
Прийти в сознание до Страшного суда?
О. Румер

---

В этой тленной вселенной в положенный срок
Превращаются в прах человек и цветок.
Кабы прах испарялся у нас из-под ног –
С неба лился б на землю кровавый поток.
Г. Плисецкий

---

Я для вина кувшин себе у гончара достал,
Пил из него. И вот кувшин мне тайну прошептал:
«Я шахом был, вино я пил из чаши золотой,
Теперь у пьяницы в руках кувшином винным стал!»
В. Державин

---

Солнце розами я заслонить не могу,
Тайну судеб словами раскрыть не могу.
Из глубин размышленья я выловил жемчуг,
Но от страха его просверлить не могу.
В. Державин

---

Ты – благ, зачем же о грехах мне думать?
Ты – щедр, о хлебе ль на путях мне думать?
Коль воскресив, Ты обелишь меня,
Зачем о черных письменах мне думать?

---

Һинһеҙ намаҙ уҡығансы буш михрабта,
Сер асҡаным яҡшы һиңә харабатта.
Йә утҡа һал, йә тартып ал! Һәр нәмәнең
Баш-ахыры – барыһы һинең ҡарамаҡта.
8/II – 76

---

Кеше серей ҡәберендә, бер ни ҡалмай.
Күҙәнәктәр бер-береһен һаҡлай алмай.
Аһ, ниндәй был иҫерткес һуң – бәндәләрҙең
Ҡиәмәткә саҡлы шулай иҫен ялмай!..
11/II -76

---

Ниңә фани донъяһына киләләр ҙә
Көл булалар кешеләр ҙә, сәскәләр ҙә?
Ҡан даръяһы яуыр ине ергә күктән,
Күк йөҙөнә осоп бөтһә көл әгәр ҙә!
11/II – 76

---

Күзәгәрҙән бер көн һатып күзә* алдым,
«Мин шаһ инем, – тип был күзә хәбәр һалды, –
Эстем алтын кәсәләрҙән, инде хәҙер
Һәр хәммәри күңелен күрер хәлгә ҡалдым...»
11/II – 76

• Күзә – көршәк мәғәнәһендә.

---

Ҡояштай гөл һибер инем, – ҡулдан килмәй,
Заман серен сисер инем, – ҡулдан килмәй.
Бөртөк мәрйен таптым фекер диңгеҙендә,
Ҡурҡам шул бик: тишер инем, – ҡулдан килмәй.
11/II – 76

---

Һин шәфҡәтле булғанда – ни генә һуң гонаһым?
Үҙең ризыҡ һуҙғанда – ни генә һуң юл аһым?
Ап-аҡ итеп һин мине ярлыҡаған сағыңда –
Ҡап-ҡара бер китапты нимәгә һуң һонаһың?
28/II – 76

---

Подыми пиалу и кувшин ты, о свет моих глаз,
И кружись на лугу, у ручья в этот радостный час,
Ибо многих гончар-небосвод луноликих и стройных
Сотни раз превратил в пиалу, иль в кувшин – сотни раз.
В. Державин

---

Круг небес, неизменный во все времена,
Опрокинут над нами, как чаша вина.
Эта чаша, которая ходит по кругу, –
Не стони, – и тебя не минует она.
Г. Плисецкий

---

Зачем ты мой кувшин с вином разбил, Господь,
Врата блаженства предо мной закрыл, Господь!
Розоцветное вино зачем ты пролил наземь?
Забей мне прахом рот – иль пьян ты был, Господь?
Л. Пеньковский

---

Разум смертных не знает, в чем суть Твоего бытия.
Что тебе непокорность моя и покорность моя?
Опьяненный своими грехами, я трезв в упованье,
Это значит: я верю, что милость безмерна Твоя.
В. Державин

---

На пиру рассудка разум мне всегда гласит одно,
Хоть в Аравии и Руме разнотолк идет давно:
«Пить вино грешно, но имя благодати – Майсара.
Майсара, – сказал Создатель, – это значит: пей вино!»
В. Державин

---

Теперь, пока ты волен, встань, поди,
На светлый пир любовь свою веди.
Ведь это царство красоты не вечно,
Кто знает: что там будет впереди?
В. Державин

Күтәрәйек кәсәбеҙҙе, эй күҙ нурым!
Кемгә тейә бындай шишмә, иркен урын?
Бит күк йөҙө бик күптәрҙең айҙай йөҙөн
Йөҙ ҡат һауыт, йөҙ ҡат һаба иткән борон!..
28/II – 76

---

Күк оҫтаһы баш ямдарын ҡылып ҡуйған –
Эшендә ер оҫталарын йығып ҡуйған.
Ямын ғүмер таҫтарына түңкәргән дә
Был донъяның бар аһ-зарын тығып ҡуйған!
28/II – 76

---

Ярып киттең хөм-һауытты, йә рабби, һин!
Харап иттең бар шатлыҡты, йә рабби, һин!
Ер йотайым, әгәр үҙең ләх булмаһаң,
Ергә түктең ал шарапты, йә рабби, һин!
28/II – 76

---

Эй, илаһи, асылыңа аҡыл етмәҫ,
Баш эйһәм дә, эймәһәм дә, иҫең китмәҫ!
Иҫерһәм дә гонаһымдан, иҫем айыҡ:
Тимәк, сикһеҙ мәрхәмәтең ситкә типмәҫ!
29/II – 76

---

Сара тапты мейем ҡыҙған бер мәлендә!
Әллә кемдәр Рум илендә, ғәрәбендә:
«Эсеү – харам!» – тиһәләр ҙә, ышанмайым,
Бит «Мәйсара», – тигән Хоҙай Ҡөрьәнендә!
29/II – 76

---

Ҡулдарыңдан, зинһар, хәҙер килһә әгәр,
Ғәзизәңдең хәтерен күр иллә-мәгәр! –
Бит матурлыҡ мәмләкәте мәңге түгел,
Ҡулдан китһә, кем һуң һөйөр, кем иркәләр?
29/II – 76

---

Встань, милый отрок мой, рассвет блеснул лучом,
Наполни чаш кристалл рубиновым вином.
Нам время малое дано в юдоли бренной –
То, что уйдет навек, мы больше не вернем.
В. Державин

---

Друзья, бокал – рудник текучего рубина,
А хмель – духовная бокала сердцевина.
Вино, что в хрустале горит, – покровом слез
Едва прикрытая кровавая пучина.
О. Румер

---

Те, что вместо благочестья лицемерье славят,
Меж душой живой и телом средостенье ставят.
Их послушав, я на темя ставлю хум с вином,
Хоть, как петуху, мне темя гребнем окровавят.
В. Державин

---

Возлюбленная, да будет жизнь твоя дольше моей печали!
Сегодня милость явилась мне, как прежде, когда-то вначале,
Бросила взгляд на меня и ушла, как будто сказать хотела:
«Сделай добро и брось в поток, чтоб людям волны умчали».
В. Державин

---

Я пью вино, но я не раб тщеты,
За чашей помыслы мои чисты.
В чем смысл и сила поклоненья чаше? –
Не поклонюсь я себе, как ты.
В. Державин

---

Ты, кравчий, озарил мою судьбу,
Ты – свет влюбленному, а не рабу,
А тот, кто не погиб в потоке горя,
Живет в ковчеге Ноя, как в гробу.
В. Державин

---

Тор, егетем, таң ҡыйылды, күкте нурлап!
Ҡой гәлсәргә ал һыуыңды, көндө ҙурлап!
Был фани мәл тик бурысҡа бирелгән бит,
Күпме юллап йөрөһәң дә, килмәй урап!
29/II – 76

---

Ялт-йолт иткән яҡут мәйҙе ямы күрмәй,
Ям бит мәйҙең тәне булһа, йән – тере мәй!
Бәллүр кәсә нур сәсһә лә, унда бары
Йөҙөм ҡаны йәшеренгән йәш мөлдөрәй!..
29/II – 76

---

Ике йөҙлө сәллә баштар кикреп-туйып,
Тик йөрөйҙәр йәнгә тәнде кире ҡуйып.
Миңә тиһәң, мәй хөкөмө тик – башыма таж,
Теләһәң быс, әтәс баштай, кикрек уйың!..
29/II – 76

---

Йәрем, ғүмерең оҙон булһын минең ғәмдәй!
Бөгөн миңә әүәлгесә күҙ һирпкәндәй,
Бер тултырып ҡараны ла китеп барҙы,
«Яҡшылыҡ ҡыл, даръяға һал!» – тип әйткәндәй.
1/III – 76

---

Мин эсһәм дә, ҡаҙалмайым ил күҙенә,
Көс түкһәм дә, мәйгә түгәм әҙ-әҙ генә.
Ниңә мәйгә табынаммы? Сәбәбе тик
Табынмауҙа, һинең кеүек, үҙ-үҙемә.
1/III – 76

---

Саҡый, һинең ирендәрең, гүйә, яҡут,
Ҡеүәт бирә сырхау тәнгә, ә йәнгә – ҡот.
Туфан булып ташһа ла ғәм, шарап эсәм,
Кәсәм миңә – Нух көймәһе, түгел табут!
3/IV – 76

---

Этот старый кувшин безутешней вдовца,
С полки в лавке гончарной кричит без конца:
«Где, – кричит он, – гончар, продавец, покупатель?»
Нет на свете купца, гончара, продавца!
Г. Плисецкий

---

Венец с главы царя, корону богдыханов
И самый дорогой из пресвятых тюрбанов
За песнь отдал бы я, на кубок же вина
Я б четки променял, сию орду обманов.
О. Румер

---

Сегодня имя доброе – позор,
Насилием судьбы терзаться – вздор!
Нет, лучше пьяным быть, чем, став аскетом,
В неведомое устремлять свой взор.
В. Державин

---

Вчера хмельной я шел в кабак по городским руинам,
И пьяный старец в майхане мне встретился с кувшином.
Сказал я: «Бога постыдись. Подумай о душе!»
А он: «Бог милостив! Садись! И выпить помоги нам».
В. Державин

---

Не порочь лозы – невесты непорочной виноградной,
Над ханжою злой насмешкой насмехайся беспощадно.
Кровь двух тысяч лицемеров ты пролей, – в том нет греха, –
Но, цедя вино из хума, не разлей струи отрадной.
В. Державин

---

О чистое вино, о сок лозы хмельной!
Я так тобой напьюсь и так сольюсь с тобой,
Что каждый, издали меня завидев, кликнет:
«Эй, дядя Хмель, куда ты путь направил свой?»
О. Румер

---

Был боронғо сүлмәк, гүйә, үкһеҙ бала –
Һәр саҡ кибет кәштәһенән һөрән һала:
«Ҡайҙа, – ти, – йә һатыусы, йә алыусы?..»
Тик күптән юҡ шул инде улар был донъяла.
3/IV – 76

---

Хан тәхетен, тажын Кәйҙең һатыр инем,
Тыңлап ҡына наҙын Нәйҙең ятыр инем,
Тәсбихтәрен – был ялғанлыҡ ғәскәрен – мин
Йотомона алып мәйҙең атыр инем!
3/IV – 76

---

Был заманда ниңә кәрәк мәшһүр булыу,
Йә яҙмыштан уҙмыш юҡ, тип, кәм-хур булыу?
Шаҡшыланып, күҙең күккә төбәгәнсе,
Яҡшыраҡтыр, шарап эсеп, мәғрур булыу!
4/IV – 76

---

Мәйханаға төшһәм кисә, шаңҡып мәйҙән,
Хөм тотҡан бер иҫерек ҡарт булды пәйҙә.
«Алланан һуң оялмайһың ниңә?» – тигәс:
«Хоҙайҙың ул күңеле киң – эс, – ти, – әйҙә!»
4/IV – 76

---

Йәш килендәй йөҙөм һыуын итмә харап,
Ҡойһаң да ҡой ҡара йөрәк ҡанын ҡарап.
Ике йөҙлө ике мең йән ер булһа ла,
Бер тамсы ла ҡойолмаһын ергә шарап!
4/IV – 76

---

Эй мәйем һин, мин һантыймы, һөймәйем?
Эсеп һине, рисуай булдым – көймәйем.
Күпме эскәнде күргән һәр кем һорашыр:
«Мәй мискәһе, һин – ҡайҙан?» – тиер.
Белмәйем!
4/IV – 76

---

Мне часто говорят: «Поменьше пей вина!
В том, что ты пьянствуешь, скажи нам, чья вина?»
Лицо возлюбленной моей повинно в этом:
Я не могу не пить, когда со мной она.
О. Румер

---

Ты можешь быть счастливым, можешь пить.
Но ты во всем усерден должен быть.
Будь мудрым, остальное все не стоит
Того, чтоб за него свой век сгубить.
В. Державин

---

Я знаю всю зримую суть бытия и небытия,
Все тайны вершин и низин постигла душа моя.
Но я от всего отрекусь и знаний своих устыжусь,
Коль миг протрезвленья один за век свой припомню я.
В. Державин

---

Чудо – чаша! Бессмертный мой дух восхваляет ее –
И стократно в чело умиленно лобзает ее.
Почему же художник-гончар эту дивную чашу,
Не успев изваять, сам потом разбивает ее?
В. Державин

---

Тот усердствует слишком, кричит: «Это – я!»
В кошельке золотишком бренчит: «Это – я!»
Но едва лишь успеет наладить делишки –
Смерть в окно к хвастунишке стучит: «Это – я!»
Г. Плисецкий

---

Я из пределов лжи решил сокрыться,
Здесь жить – лишь сердцем попусту томиться.
Пусть нашей смерти радуется тот,
Кто сам от смерти может защититься.
В. Державин

---

«Әҙерәк эс, – тиҙәр миңә, – бел һин әҙәп,
Ахыр сиктә йөрәгең бит булыр ҡәбәп...»
Мәйҙең үҙе – һөйөклөмдөң таңдай йөҙө,
Иҫермәҫкә бармы шунан мөһим сәбәп?..
5/IV – 76

---

Ашап-эскән, кейгәндәрең был донъяла –
Хәләл малдыр, кем тырыша, кем көс һала.
Тик сама бел – һәләк итмә ғүмереңде,
Йыйған-тапҡан – барыһы ла ятҡа ҡала.
10/IV – 76

---

Был донъяның белдем бөтә кәм-ҙурлығын,
Аҫтының да, өҫтөнөң дә зарурлығын.
Тик белгәнем оят ҡына булыр ине,
Белмәй ҡалһам эскән мәлдең хозурлығын!..
10/IV – 76

---

Был кәсәгә, йәлләмәйсә «афарин!»ды,
Ғашиҡ ирен йөҙ ҡат мөһөр баҫыр инде.
Тик күктәге рәссам ғына был кәсәне
Ергә атып ватыр өсөн яһар инде!..
10/IV – 76

---

Бер буш ҡыуыҡ башын вата: «Был – мин!» – тиеп,
Алтын-көмөш шалтырата: «Был – мин!» – тиеп.
Тик эштәрен йүнләргә лә өлгөрмәй был,
Әжәл тәҙрә шаҡылдата: «Был – мин!» – тиеп.
10/IV – 76

---

Китәм! – Сөнки ялған тулы был ерендә
Тере килеш ятҡандай бит ҡәбереңдә.
Көлһә көлөр, донъяһынан мин киткәндә,
Әжәл ҡулы алмаҫтай тик берәй бәндә.
10/IV – 76

---

Над нашей головой еще не грянул гром,
Давай же пить вино, покуда мы живем.
Ведь мы не золото, глупец: и нас из праха
Никто откапывать не вздумает потом.
О. Румер

---

Саки! Печалью грудь моя полна,
Без меры нынче выпил я вина.
Пушок твоих ланит так юн и нежен,
Что новая пришла ко мне весна.
В. Державин

---

Небо – пояс загубленной жизни моей,
Слезы падших – соленые волны морей,
Рай – блаженный покой после страстных усилий,
Адский пламень – лишь отблеск угасших страстей.
Г. Плисецкий

---

Нам – вино и любовь, вам – кумирня и храм,
Пекло нам уготовано, гурии – вам.
В чем же наша вина, если все наши судьбы
Начертал на скрижалях предвечный калам?
Г. Плисецкий

---

Из всех, которые ушли в тот дальний путь,
Назад вернулся ли хотя бы кто-нибудь?
Не оставляй добра на перекрестке этом:
К нему возврата нет – об этом не забудь!
О. Румер

---

Из кожи, мышц, костей и жил дана Творцом основа нам.
Не преступай порог судьбы. Что ждет нас, неизвестно там.
Не отступай, пусть будет твой противоборец сам Рустам.
Ни перед кем не будь в долгу, хотя бы в долг давал Хатам.
В. Державин

---

Һау башыңа төшмәҫ элек тимер ҡаҙыҡ,
Мәй төшөрһәк, әйт, булмаҫтыр һис бер яҙыҡ.
Бел: һин алтын түгел дәһә, ғафил бәндә,
Бер күмелгәс, кире алыр кем, ер ҡаҙып?..
11/IV – 76

---

Эй саҡыйым! Ҡайғым аһтар булып ташҡан,
Иҫереүем самаларҙан тулып ашҡан.
Һине күргәс, сал сәсем дә тойолғандыр
Ял иткәндәй яҙ сәскәһе ҡунып башҡа...
11/IV – 76

---

Был ҡош юлы – тик бил бауы биртенгәндең,
Даръя һыуы – тик йәш эҙе һөртөнгәндең,
Йәһәннәм – тик бер осҡоно үртәлгәндең,
Ә йәннәте – тик бер мәле хөр-тын йәндең.
16/IV – 76

---

Беҙгә – мәй, йәр, һеҙгә – мәсет йә ғибәҙәт,
Беҙ – йәһәннәм әһелдәре, ә һеҙ – йәннәт.
Беҙҙең ғәйеп ниҙә генә? Әйтегеҙсе! –
Яҙыҡмы һуң яҙмышыңа яҙған ғәҙәт?..
16/IV – 76

---

Ас-яланғас ғүмер юлын үткәндәрҙән
Кем һуң ҡайтҡан, һорашырға һуң кемдәрҙән?
Бер нәмәңде ташлап китмә юл сатында,
Кире ҡайтып, тапҡандар юҡ киткәндәрҙән.
18/IV – 76

---

Тәнеңдәге һеңер-тамыр, ҡаҡ һөйәгең –
Йәнеңдә бит тәҡдир яҙған хаҡ төйәгең.
Сыҡма шунан, Рөстәм менән алышһаң да,
Хатта Хотам бирһә, алма ваҡ-төйәген!
18/IV – 76

---

В полях – межа. Ручей. Весна кругом.
И девушка идет ко мне с вином.
Прекрасен миг! А стань о вечном думать,
И кончено: поджал бы хвост щенком!
И. Тхоржевский

---

Веселясь беззаботно, греша без конца,
Не теряю надежды на милость Творца.
Снова пьяный мертвецки лежу под забором.
Лягу в землю – Создатель простит мертвеца.
Г. Плисецкий

---

Лучше в жизни всего избегать, кроме чаши вина,
Если пери, что чашу дала, весела и хмельна.
Опьяненье, беспутство, поверь, от Луны и до Рыбы
Это – лучшее здесь, если винная чаша полна.
В. Державин

---

Стебель свежей травы, что под утренним солнцем блестит,
Волоском был того, кто судьбою так рано убит.
Не топчи своей грубой ногой эту нежную травку,
Ведь она проросла из тюльпановоцветных ланит.
В. Державин

---

Когда я трезв, то ни в чем мне отрады нет.
Когда я пьян, то слабеет разума свет.
Есть время блаженства меж трезвостью и опьяненьем,
И в этом – жизнь. Я прав иль нет? Дай ответ.
В. Державин

---

Я жадно устами к устам кувшина прильнул,
Как будто начало желанной жизни вернул.
«Я был, как и ты. Так побудь хоть мгновенье со мною», –
Так глиняной влажной губою кувшин мне шепнул.
В. Державин

---

Яҙ мәлендә, күк үләндә, хурҙай йәрем
Берәй кәсә ҡойоп бирһә һый-мәйҙәрен,
Күпме ғәйеп ителмәһен был һүҙҙәрем,
Эттән түбән, иҫләһәм мин йәннәттәрен!..
18/IV – 76

---

Өҙмә өмөт миһырбанлы Тәңребеҙҙән,
Гонаһтарға батҡанда ла үңребеҙҙән.
Әле бөгөн ләх иҫерек йоҡлаһаҡ та,
Ярлыҡар ул, иртән табып ҡәберебеҙҙән.
18/IV – 76

---

Мәйҙән башҡа һәр нәмәнән ҡасҡан яҡшы,
Аҡ сатырҙа алсаҡ йәрҙәр ҡосҡан яҡшы,
Кит-балыҡта торған Ерҙән Айға саҡлы
Ҡәләндәрлек, кәйеф-сафа асҡан яҡшы!
18/IV – 76

---

Баҡсы арыҡ ситендәге һәр үләнгә,
Һәр береһе серен һөйләй тел белгәнгә.
Фәрештәләй заттың улар керпеге бит –
Абайлап баҫ күҙ иркәләр был келәмгә.
18/IV – 76

---

Айныҡ булһам, бәҫе бөтә ләззәтемдең,
Ә иҫерһәм, көсө бөтә зиһенемдең.
Тик шуларҙың араһында бер мәл була –
Бәндәһе мин бына ошо гүзәл мәлдең.
18/IV – 76

---

Иренеңә ирен терәп сүлмәгемдең:
«Йән шишмәм бул!» – тип әйткәйнем теләгемде,
Эй бытылдай: «Мин дә бит, ти, һиндәй инем,
Үткәрсе, ти, минең менән был мәлеңде!..»
22/IV – 76

---

С фиалом в руке, с локоном пери – в другой,
Сидит он в отрадной тени, над светлой рекой.
Он пьет, презирая угрозы бегущего свода,
Пока не упьется, вкушая блаженный покой.
В. Державин

---

Дай мне влаги хмельной, укрепляющей дух.
Пусть я пьяным напился, и взор мой потух.
Дай мне чашу вина! Ибо мир этот – сказка,
Ибо жизнь – словно ветер, а мы – словно пух.
Г. Плисецкий

---

Страданий горы небо громоздит –
Едва один рожден, другой – убит.
Но не родившийся бы не родился,
Когда бы знал, что здесь ему грозит.
В. Державин

---

Блажен, кто в наши дни вкусил свободу,
Минуя горе, слезы и невзгоду;
Был всем доволен, что послал Яздан,
Жил с чистым сердцем. Пил вино – не воду.
В. Державин

---

Увы! Мое незнанье таково,
Что я – беспомощный – страшусь всего.
Пойду зуннар надену – так мне стыдно
Грехов и мусульманства моего.
В. Державин

---

Грозит нам свод небесный бедой – тебе и мне,
И надо ждать разлуки с душой – тебе и мне.
Приляг на мягком дерне! В могиле суждено
Питать все эти корни собой – тебе и мне.
Л. В. Некора

---

Бер ҡулыңда – сихәттәре бөтмәҫ кәсә,
Бер ҡулыңда – йәр сәстәре хуш еҫ сәсә,
Ултыра бир, донъя ғәмен бар тип белмәй,
Сәхрәһендә бәхетеңдән иҫермәйсә.
22/IV – 76

---

Хаятыма йәм-тәм биргән хәмереңде
Ҡойоп бирһәң, һис онотмам ҡәҙереңде.
Тик йәһәт бул, был ғүмерҙең эше мәғлүм:
Баҡҡан һайын, хәмереңдәй, кәмер инде...
23/IV – 76

---

Был күк йөҙө тик ғәм өҫтәп, юҡҡа баға,
Берәү тыуһа, икенсеһен утҡа яға.
Тыумағандар, әгәр белһә беҙ күргәнде,
Бөтөнләйгә тыумаҫ ине был донъяға!
24/IV – 76

---

Бәхетле зат – кем был заман уйҙан азат,
Хоҙай биргән бар шатлыҡтан ҡәнәғәт, шат,
Бер мәлен дә был ғүмерҙең әрәм итмәй,
Кәйеф-сафа ҡоророна таба форсат.
24/IV – 76

---

Күпме шулай зарланырлыҡ аңһыҙлыҡтан,
Йөрәк һыҙлай бисаралыҡ, яңғыҙлыҡтан.
Зуннар булып, илдән сығып китәм инде,
Оялып был мосолманлыҡ, аҙғынлыҡтан.
24/IV – 76

---

Эҙләй беҙҙе, күрмәкселәр еңмеш фәләк,
Йәнебеҙҙе итмәкселер, имеш, һәләк!
Онот, әйҙә, донъяларын! Аҙаҡ бары
Тәнебеҙҙең тәмен эсер емеш-еләк...
24/IV – 76

---

Я к неверной хотел бы душой охладеть,
Новой страсти позволить собой овладеть
Я хотел бы – но слезы глаза застилают,
Слезы мне не дают на другую глядеть!
Г. Плисецкий

---

Нет благороднее растений и милее,
Чем черный кипарис и белая лилея:
Он, сто имея рук, не тычет их вперед;
Она всегда молчит, сто языков имея.
О. Румер

---

Ужели бы гончар им сделанный сосуд
Мог в раздражении разбить, презрев свой труд?
А сколько стройных ног, голов и рук прекрасных,
Любовно сделанных, в сердцах разбито тут!
О. Румер

---

Коль жизнь прошла, не все ль равно – сладка ль, горька ль она?
Что Балх и Нишапур тогда пред чашею вина?
Пей, друг! Ведь будет после нас меняться много раз
Ущербный серп, и новый серп, и полная луна.
В. Державин

---

Есть ли мне друг, чтобы внял моей повести он?
Чем человек был вначале, едва сотворен?
В муках рожденный, замешан из крови и глины,
В муках он жил и застыл до скончанья времен?
В. Державин

---

О друг, заря рассветная взошла.
Пусть вином сверкает пиала!
Зима убила тысячи Джамшидов,
Чтобы весна сегодня расцвела.

---

Ҡалай итеп башҡаларға баш һалырға,
Яңы ғишыҡ уттарына ташланырға?
Күҙҙән аҡҡан ҡан-йәштәрем ирек бирмәй
Бер генә ҡат сит-яттарға баш ҡағырға.
24/IV – 76

---

Ҡайҙан шулай дан алғандыр сәрүн, ләлә?
Телдән төшмәй маҡталғандыр – сер нимәлә?
Сөнки сәрүн, йөҙ ҡул булып бер ҡул һонмаҫ,
Бер сер һатмаҫ, ләләһе йөҙ тел белһә лә!..
24/IV – 76

---

Бөртөктәрҙән ҡойолған бит был быяла,
Кемдең ҡулы ватырға тип һуң ҡыяла?
Ә бит күпме нәфис башты, ҡул-аяҡты
Бар иткән дә юҡ иткән ул был донъяла!..
24/IV – 76

---

Әсеһе ни, сөсөһө ни – ғүмер үткәс?
Сингапур ни, Нишапур ни – хәмер эскәс?
Эсә бирсе, беҙҙән һуң да был ай ҡалҡыр,
Тыуған ай ни, тулған ай ни – беҙ бер киткәс!..
25/IV – 76

---

Ҡайҙа һуң дуҫ, сер сисергә ымһынғанда?
Әлмисаҡтан бире әҙәм ниндәй һанда?
Михнәт сигеп, ғәмле ерҙән яралған да
Бер аҙ йөрөп, ҡатып ҡалған ул йыһанда.
25/IV- 76

---

Эй, егетем, кисен эскәс, торма ҡарап,
Иртән бер көй уйнап ебәр, шарап!
Белмәйһеңме, был йәмле яҙ хаҡына бит
Ҡыш һалҡыны мең Джәмшитте иткән харап...
25/IV – 76

---

Тем, кто несет о неизвестном весть,
Кто обошел весь мир, – почет и честь!
Но больше ли, чем мы, они узнали
О мире – о таком, каков он есть?
В. Державин

---

Доколе дым кумирни прославлять?
О рае и об аде толковать?
Взгляни на доски судеб; там издревле
Написано все то, что должно стать.
В. Державин

---

В этом замкнутом круге – крути не крути –
Не удастся конца и начала найти.
Наша роль в этом мире – прийти и уйти.
Кто нам скажет о цели, о смысле пути?
Г. Плисецкий

---

Зачем себя томить и утруждать,
Зачем себе чрезмерного желать?
Что предначертано, то с нами будет, –
Ни меньше и ни больше нам не взять.
В. Державин

---

Все тайны мира ты открыл... Но все ж
Тоскуешь, втихомолку слезы льешь.
Все здесь не по твоей вершится воле,
Будь мудр, доволен тем, что ты живешь.
В. Державин

---

И опять небосвод неразгаданной тайной зажжется...
От коварства его ни Махмуд, ни Аяз не спасутся.
Пей вино, ибо вечная жизнь никому не дана.
Кто из жизни ушел, тот, увы, никогда не вернется.
В. Державин

---

Был донъяның иңен-буйын айҡағандар,
Беләйем, тип аҫтын-өҫтөн байҡағандар.
Беҙ белгәндән артығыраҡ ни белгән һуң?
Һорашырға ине лә бит – ҡайтмағандар!..
25/IV – 76

---

Кем һуң мәсет шәмсырағын маҡтап туйған?
Кем һуң йәннәт, йәһәннәмгә тәҙрә уйған?
Баҡсы тәҡдир ләүхәһенә: остазыбыҙ
Күрәсәктең бөтәһен дә яҙып ҡуйған!..
25/IV – 76

---

Кем эләккән был донъяның тоҙағына,
Сыҡҡаны юҡ һис башына, аҙағына.
Бер кем әле әйткәне юҡ мәғәнәһен
Китеүеңдең, ҡайҙан килеп, ҡайҙа ғына...
26/IV – 76

---

Булһаң да һин ҡулға оҫта, эшкә күндәм,
Ни мәғәнә янып-көйөп бешкәнеңдән?
Тәҡдиреңә ни яҙылған – шул һинеке,
Ҡәнәғәт бул өлөшөңә төшкәнеңдән!
26/IV – 76

---

Эй дуҫҡайым, төшөнгәс һин бөтә сергә
Шул ҡәҙәре ниңә бушҡа йәш түгергә?
Эшең һинең ихтыярҙа түгел икән,
Тырыш ҡулдан килгәненә күнегергә.
26/IV – 76

---

Һис кемгә Күк асмаһа ла үҙ серҙәрен,
Ҡорған Мәхмүт, Аязға ла мәкерҙәрен.
Мәйеңде эс – бер кем дә бит мәңге тормай,
Ә бер киткәс, көтмә, ҡайт, тип әйтерҙәрен.
3/V – 76

---

Объятья гурии, – мне говорят, – отрада,
Меня ж прельщает сок пурпурный винограда.
Я барабанов шум лишь вдалеке люблю,
Мне мил наличный грош, посулов мне не надо.
О. Румер

---

Мы сперва покупаем вино молодое,
За два зернышка все уступаем земное.
Ты спросил: «Где ты будешь – в аду иль в раю?»
Дай вина – и оставь меня, братец, в покое.
В. Державин

---

Коль наша жизнь мгновение одно,
Жить без вина, поистине, грешно.
Что спорить: вечен мир или не вечен, –
Когда уйдем, нам будет все равно!
В. Державин

---

О судьба! Ты насилье во всем утверждаешь сама,
Беспределен твой гнет, как тебя породившая тьма:
Благо подлым даришь ты, а горе – сердцам благородным,
Иль ты не способна к добру, иль сошла ты с ума?
В. Державин

---

Я мук разлуки нашей не забуду,
Ищу тебя, невольно веря чуду.
Ты к страждущим, покинутым вернись!
И в сонме душ твоей я жертвой буду.
В. Державин

---

Знаю сам я пороки свои. – Что мне делать?
Я в греховном погряз бытии. – Что мне делать?
Пусть я буду прощен, но куда же я скроюсь
От стыда за поступки мои. – Что мне делать?
В. Державин

---

Әйтһәләр ҙә: «Йәннәттәге хурҙар хуш», – тип,
Мин әйтермен: «Йөҙөмдәге һыуҙар хуш», – тип,
Ситтә ҡаҡҡан дөмбөргә һис бейемәйем,
Ситтәгенән өйөмдәге туйҙар хуш, тип.
3/V – 76

---

Тура килһәк сәйҙең-мәйҙең бар сағына,
Бар ғәләмде һатабыҙ бер борсағына.
Тик йөҙәтмә: «Үлгәс, ҡайҙа барабыҙ?» – тип,
Мәй килтер ҙә ҡаҙалып кит бысағыма!
3/V – 76

---

Был донъяла беҙ бары тик ҡунаҡ булғас,
Ҙур гонаһтыр – йәр ҡосоп та һыйланмағас.
Ниңә тылҡыу – фанимы ул, юҡмы донъя?
Барыбер бит – беҙгә унан китер булғас!
5/V – 76

---

Эй һин, яҙмыш! Был эшеңде кем килешмәк?
Һәр саҡ ергә тик йәберҙән йәйҙең түшәк.
Тик шаҡшыға бирҙең тәғәм, яҡшыға – ғәм,
Шулай булғас, йә килмешәк, йә һин – ишәк!
5/V – 76

---

Айырылып һинән башҡа бер көн тормам,
Һин ҡайҙаһың – мин шундамын, юлым бормам.
Һин китеүҙән мең күңел бит һәләк булды,
Һин ҡайт инде, һораһаң да йөҙ мең ҡорбан.
5/V – 76

---

Гел һыҙланам ҡылғанымдан – нишләйем һуң?
Ғазапланам гонаһымдан – нишләйем һуң?
Күңелең киң, эй, Хоҙайым, ярлыҡарһың,
Тик мин үҙем оятымдан нишләйем һуң?
6/V – 76

---

С людьми ты тайной не делись своей,
Ведь ты не знаешь, кто из них подлей.
Как сам ты поступаешь с божьей тварью,
Того же жди себе и от людей.
В. Державин

---

Я красоты приемлю самовластье,
К ее порогу сам готов припасть я.
Не обижайся на ее причуды,
Ведь все, что от нее исходит, – счастье.
В. Державин

---

Влюбленные, пьяные – вновь мы без страха
Вину поклоняемся, вставши из праха.
И сбросив, как рубище, плен бытия,
Сегодня вступаем в чертоги Аллаха.
В. Державин

---

Как жаль, что бесполезно жизнь прошла,
Погибла, будто выжжена дотла.
Как горько, что душа томилась праздно
И от твоих велений отошла.
В. Державин

---

Хоть я в покорстве клятвы не давал,
Хоть пыль грехов с лица не отмывал,
Но верил я в Твое великодушье
И одного двумя не называл.
В. Державин

---

Говорят: нас в раю ожидает вино.
Если так – то и здесь его пить не грешно.
И любви не грешно на земле предаваться –
Если это и на небе разрешено.
Серҙәреңде йәшерә күр бөтәһенән,
Һәр хәсисе сер сисер тип көтә һинән.
Ниҙәр ҡылһаң Хоҙайҙың һәр мәхлүгенә,
Һәр береһе шуны өмөт итә һинән.
6/VI – 76

---

Һәр йөрәктең йәрҙән әсир булғаны – хуш,
Йәр йөрөгән гөл саңы ла ҡунғаны – хуш,
Йәрең һалған йәрәхәт тә рәхәт кенә,
Һәр ниҙе лә дуҫ ҡулының һуҙғаны – хуш!
6/VI – 76

---

Беҙ – ғашиҡ та, илаһи ҙа, ҡара бына,
Табынабыҙ ботханала шарабына.
Тамам азат булып ығы-зығыларҙан
Юл тотабыҙ ете ҡат күк тарафына.
6/VI – 76

---

Ни тиклем йәл бушҡа йәбер сиккәндәрем,
Ашым – харам, ыулы хәмер эскәндәрем.
Һин ҡушҡанды эшләмәйсә, мин хур булдым,
Төҙәлергә бөттө хәҙер көс-хәлдәрем.
6/VI – 76

---

Тоғромон тип, гәүһәр тишеп, таҡҡаным юҡ,
Гонаһ саңын иңдәремдән ҡаҡҡаным юҡ,
Әммә һәр саҡ шәфҡәтеңә өмөтөм бар, –
Сөнки берҙе һис ике тип тапҡаным юҡ!..
6/VI – 76

---

Беҙҙе, имеш, көтә йәннәт, хур ҡыҙҙары,
Баштан ашҡан, имеш, ниғмәт, гүр һыйҙары.
Ахыр сиктә шул уҡ нәмә көтә икән,
Гонаһмы һуң ерҙә ләззәт ер туйҙары.
6/VI – 76

---

О, если б, захватив с собой стихов диван
Да в кувшине вина и сунув хлеб в карман,
Мне провести с тобой денек среди развалин, –
Мне позавидовать бы мог любой султан!
О. Румер

---

Когда с телом душа распростится, скорбя,
Кирпичами из глины придавят тебя.
И бездушное, ставшее глиною тело
Пустят в дело, столетие погодя.
Г. Плисецкий

---

«Те, что живут благочестиво, – имамы говорят, –
Войдут такими же, как были, в господень райский сад!»
Мы потому не расстаемся с возлюбленной, с вином –
Ведь, может быть, как здесь мы жили, так нас и воскресят?
В. Державин

---

Небосвод! Лишь от злобы твоей наши беды идут,
От тебя справедливости мудрые люди не ждут.
О Земля! Если взрыть глубину твоей груди холодной,
Сколько там драгоценных алмазов и лалов найдут!
В. Державин

---

«Всех пьяниц и влюбленных ждет геенна».
Не верьте, братья, этой лжи презренной!
Коль пьяных и влюбленных в ад загнать,
Рай опустеет завтра ж, несомненно.
В. Державин

---

Будь весел: не умрет вовеки мир земной,
И звездам не дано исчезнуть – ни одной.
Кирпич, сработанный из тела твоего,
В дому других людей возвысится стеной.
С. Липкин

---

Ҡулда булһа берәй һыныҡ бойҙай наны,
Ике мәндәй шарап менән ҡуйҙың һаны,
Йәрең менән ултырғанда харабала,
Көнләшерлек булыр ине хандың ханы!..
6/VI – 76

---

Илай-һыҡтай йәнең тәндән айырылғас,
Гүр ләхетең кирбес менән баҫтырылғас,
Ерҙә ятып, балсыҡ булған йәнһеҙ тәнең
Эшкә ярар, тағы йөҙ йыл – ғасыр уҙғас...
6/VI – 76

---

Кемдең, имеш, ғүмере үтә ғибәҙәттә,
Үлгән кеше ул терелә, ти, ғәҙәттә.
Шуға һәр саҡ ер-һыуыңдан айырылмайым,
Терелербеҙ, бәлки, шулай ҡиәмәттә!..
6/VI – 76

---

Эй яуыз күк! Һәр кем һинән харап була!
Ҡасан ғына һин ҡатилға ярап була?
Эй ергенәм, һинең дә бит эсте асһаң,
Әллә күпме аҫыл затты барлап була!..
6/VI – 76

---

Яныр, имеш, бар иҫерек тамуғында,
Ышанмағыҙ был һүҙгә һеҙ – алдаҡ унда!
Барса ғашиҡ, барса ҡыйшыҡ утта янһа,
Кем генә һуң тороп ҡалыр ожмахында?
6/VI – 76

---

Ҡайғырмаҫы, ҡайғы бөтмәҫ, артып торор,
Ә йондоҙҙар күктә мәңге балҡып торор.
Тупрағыңдан һуҡҡан кирбес бушҡа китмәҫ –
Башҡаларға һарай булып ҡалҡып торор.
6/VI – 76

---

В этом мире неверном не будь дураком:
Полагаться не вздумай на тех, кто кругом,
Трезвым оком взгляни на ближайшего друга –
Друг, возможно, окажется злейшим врагом.
Г. Плисецкий

---

Увидав черепки – не топчи черепка.
Берегись! Это бывших людей черепа.
Чаши лепят из них – а потом разбивают.
Помни, смертный: придет и твоя череда!
Г. Плисецкий

---

Тот, кто следует разуму, – доит быка,
Умник будет в убытке наверняка!
В наше время доходней валять дурака,
Ибо разум сегодня в цене чеснока.
Г. Плисецкий

---

Зачем, о грехах вспоминая, Хайям, убиваешься ты?
О грешник, иль в милости божьей душой сомневаешься ты?
Коль не было бы грехов, то не было бы и прощенья.
Прощенье живет для греха. Так о чем сокрушаешься ты?
В. Державин

---

Эй, неженка, открой навстречу утру взгляд,
И пей вино, и пой, настроив струнный лад.
Ведь кто сегодня жив, тот завтра будет взят,
А кто ушел навек, тот не придет назад.
В. Державин

---

Когда смерть меня схватит, задора полна,
И меня, словно птицу, ощиплет она,
Вы из персти моей смастерите кувшин, –
Может быть, оживит меня запах вина.
В. Державин

---

Был заманда дуҫ һайлама буш табындан,
Һаҡлана күр ҡайғың юҡта ҡуштаныңдан.
Ғәмле күҙең менән баҡһаң, йән дуҫың да
Яһилыраҡ булып сығыр дошманыңдан.
13/VI – 76

---

Шундай матур нағышланған был һауытты
Юлға ташлар өсөн генә кем һуң ватты?
Зинһар, уға баҫып ҡуйма аямайса,
Ул баш булған – асылына яңы ҡайтты.
19/VI – 76

---

Аҡыл юлын ҡыуған бахыр үгеҙ һауыр,
Ахыр сиктә аҡылынан яҙып ауыр,
Ахмаҡтарға файҙалыраҡ был заманда –
Аҡыл хаҡы һарымһаҡтан тартмаҫ ауыр!..
19/VI – 76

---

Ниңә, Хәйәм, гонаһ өсөн матәм тотоу?
Ниндәй файҙа бынан артыҡ йә кәм отоу?
Һис гонаһһыҙ булһаң, ниңә ярлыҡау бар?
Ярлыҡау бар икән, ниңә ут-ғәм йотоу?
19-20/VI – 76

---

Тор, наҙлы йәр, һин торһаң бит, таң һөйөнә,
Аҙлап-маҙлап шарап ҡойсо саз көйөнә.
Бел: донъяға килгәндәр бит оҙаҡ тормай,
Киткәндәр ҙә кире ҡайтмай наҙ өйөнә.
20/VI – 76

---

Әжәл ҡулы, бөрөп тотҡас, бер үлермен,
Аҡ балсыҡҡа, тапап йыҡҡас, әүерелермен.
Зинһар, унан хәмер хөмө яһағыҙсы, –
Шәйәт, хәмер еҫе сыҡҡас, терелермен!
20/VI – 76

---

Чтоб омыть мое тело, вина принесите,
Изголовье могилы вином оросите.
Захотите найти меня в день Воскресенья –
Труп мой в прахе питейного дома ищите.
В. Державин

---

«Брось вино! Попадешь, – мне пророчат, – в беду:
В день Суда испекут тебя черти в аду!»
Это так. Но не лучше ли вечного рая
Миг божественной истины в пьяном бреду?
Г. Плисецкий

---

Достав вина два мана, не жалей –
Сам пей и вдоволь угощай друзей.
Ведь не нуждается создатель мира
В твоих усах и в бороде моей...
В. Державин

---

Ты, о небо, за горло счастливца берешь,
Ты рубаху, в которой родился он, рвешь,
Ветер – в пламя и воду – во прах превращая,
Ни вздохнуть, ни напиться ему не даешь.
Г. Плисецкий

---

Зачем копить добро в пустыне бытия?
Кто вечно жил средь нас? Таких не видел я.
Ведь жизнь нам в долг дана, и то – на срок недолгий,
А то, что в долг дано, не собственность твоя.
В. Державин

---

Несовместимых мы всегда полны желаний:
В одной руке – бокал, другая – на Коране.
И так вот мы живем под сводом голубым –
Полубезбожники и полумусульмане.
О. Румер

Үлһәм, мине йыуырһығыҙ шарап менән,
Тәлҡин уҡып, ҡойорһоғоҙ шарап менән.
Ҡиәмәт көн әгәр мине эҙләһәгеҙ,
Харабатта табырһығыҙ шарап менән.
20/VI – 76

---

«Эсмә, – тиҙәр, – эләгерһең бит бәләгә!»
Тамуҡ уты көтә, имеш, кем эләгә.
Хаҡтыр, бәлки, тик ожмахҡа алыштырмам
Эскән мәлде, хаҡ һүҙ әйтеп Тәғәләгә...
20/VI – 76

---

Тапһаң әгәр ике батман затлы шарап,
Ҡайҙа, кемде һыйлаһаң да, ҡалыр ярап.
Атың-затың кәрәкме һуң Тәңребеҙгә? –
Һин – мыйыҡҡа, мин – һаҡалға тормаҫ ҡарап
20/VI – 76

---

Ниңә, Тәңрем, телгеләйһең йөрәгемде,
Өҙгәләйһең өҫтә бәхет күлдәгемде,
Уртымда ҡом-туҙан итеп эскән емде,
Ут-ялҡынға әйләндерҙең иҫкән елде.
9/VII – 76

---

Донъя малын уйлап, ниңә ҡайғырырға?
Кемгә насип булған мәңге бай торорға?
Был йән тәнгә тик бурысҡа бирелгән бит,
Ә бурысты кәрәк кире ҡайтарырға.
9/VII – 76

---

Бер ҡул – Ҡөрьән, икенсеһе тотҡандыр ям,
Бәғзе ваҡыт беҙ – хәләл зат, бәғзе – харам.
Фирүзәләй был күк көмбәҙ аҫтарында
Беҙ ни кафыр, ни мосолман түгел тамам.
9/VII – 76

---

Сияли зори людям – и до нас!
Текли дугою звезды – и до нас!
В комочке праха сером, под ногою,
Ты раздавил сиявший юный глаз.
И. Тхоржевский

---

Друг, из кувшина полного того,
Черпни вина, мы будем пить его,
Пока гончар не сделает кувшина
Из праха моего и твоего.
В. Державин

---

Сердце, воспрянь! Мы по струнам рукой проведем,
Доброе имя уроним с утра за вином.
Коврик молитвенный в доме питейном заложим,
Склянку позы и чести, смеясь, разобьем.
В. Державин

---

Из-за рока неверного, гневного не огорчайся,
Из-за древнего мира плачевного не огорчайся.
Весел будь! Что случилось – прошло, а что будет – не видно,
Ради сует удела двухдневного не огорчайся.
В. Державин

---

Не унывай, мой друг! До месяца благого
Осталось мало дней – нас оживит он снова.
Кривится стан луны, бледнеет лик ее –
Она от мук поста на нет сойти готова.
О. Румер

---

В любви к тебе не страшен мне укор,
С невеждами я не вступаю в спор.
Любовный кубок – исцеленье мужу,
А не мужам – паденье и позор!
В. Державин

Көн менән төн алышынған беҙгә саҡлы,
Был ай ҙа бит күктә тыуған беҙгә саҡлы.
Һаҡ ҡына баҫ өнһөҙ ятҡан был ташҡа һин,
«Аһ!» тип ҡуйыр күҙ-ҡаш булған беҙгә саҡлы
9/VII – 76

---

Берәй сүлмәк мәй һемерһәк ниндәй зарар?
Берҙе эсһәк, икенсеһе бигерәк ярар.
Бит барыбер яҙмышыбыҙ сүлмәксеһе
Һинең менән минең баштан сүлмәк яһар.
9/VII – 76

---

Тор, йөрәгем, ал ҡулыңа саз ҡылдарын,
Шарап эсеп, нам-ғәмеңдең онот барын.
Бер быяла мәйгә һатып намаҙлығың,
Ташҡа онта был буш шөһрәт ҡыуыҡтарын!..
9/VII – 76

---

Эй дуҫҡайым! Янма донъя ғәме менән,
Донъя йәшәй күҙ йәшенең тәме менән.
Үткән – бөткән, ә килер көн килмәй икән,
Юҡҡа көймә, йәшә мәлдең йәме менән.
9/VII – 76

---

Ҡайғырма, дуҫ, байрамға ла форсат булыр,
Ураҙалар уҙғас, бары бик шат булыр.
Ай ҙа, ана, йонсоп бөткән, кәкрәйеп,
Ул да тиҙҙән бер ҡотолған хөр саҡ булыр.
9/VII – 76

---

Ғишҡым өсөн әр ишетеп, туҙаһым юҡ,
Наҙан менән бәхәсләшеп уҙаһым юҡ.
Ир булғанға дауа ғына был эсемлек,
Булмағанға, мәй өләшеп, файҙаһы юҡ.
10/VII – 76

---

Все этого пестрого мира дела, – как я вижу –
Презренны, никчемны, исполнены зла, – как я вижу.
Что ж, слава Творцу! Этот дом, что я строил всю жизнь,
Невежды сожгут и разрушат дотла, – как я вижу.
В. Державин

---

Друзья, дадим обет быть вместе в этот час,
В веселье на печаль совместно ополчась,
И сядем пить вино сегодня до рассвета!
Придет иной рассвет, когда не будет нас.
В. Державин

---

Если в городе отличишься, –
станешь злобы людской мишенью,
Если в келье уединишься, –
повод к подлому подозренью.
Будь ты даже пророк Ильяс,
будь ты даже бессмертный Хызыр,
Лучше стань никому неведом,
лучше стань невидимой тенью.
В. Державин

---

Отчего всемогущий Творец наших тел
Даровать нам бессмертия не захотел?
Если мы совершенны – зачем умираем?
Если несовершенны – то кто бракодел?
Г. Плисецкий

---

Раз увеличить нам нельзя, не уменьшить свой удел,
Не огорчайся же, мудрец, из-за пустых иль важных дел.
Увы, я к выводу пришел: твоя ль судьба, моя ль судьба –
Не воск в руках. Никто досель придать ей форму не сумел.
В. Державин

---

Все – и зло, и добро, что людская скрывает природа,
Высшей воле подвластно, и здесь не дана нам свобода.
Ты вину своих бедствий не сваливай на небосвод, –
В сто раз хуже, чем твой, подневольный удел небосвода.
В. Державин

---

Был донъяның бар эштәрен күреп торам,
Һәр эшенә хаҡ-иштәрен биреп торам,
Собханалла! – Ҡайҙа ғына күҙ һалмайым –
Бәхетһеҙлек емештәрен тиреп торам!..
10/VII – 76

---

Ҡулға ҡулды тотоношоп, булһаҡ берҙәм,
Беҙ типкеләп ебәрербеҙ ғәмде ерҙән.
Таң атҡанса ултырайыҡ бергә саҡта,
Башҡа таңдар ҡыйылмаҫ бит беҙгә гүрҙән.
10/VII – 76

---

Шөһрәт алһаң һин шәһәрҙә, күҙгә – сәпһең,
Өйҙә ятһаң, шөбһәләрҙән биҙәсәкһең.
Иң яҡшыһы – шәүлә бул һин был донъяла:
Хызыр Ильяс ишеләрҙәй гиҙәсәкһең!
10/VII – 76

---

Был донъяға бер яратҡас Тәңре беҙҙе,
Ниңә камил ҡылмаған һуң тәнебеҙҙе?
Камил булһаҡ, ниңә вата? Ә, булмаһаҡ,
Шулай иткән кемдең ғәйептәре беҙҙе?
10/VII – 76

---

Ризыҡ, ғүмер булмағас үҙ ҡулыбыҙҙа,
Янып-көйөү мәғәнәһеҙ утлы ҡуҙҙа.
Белгәнемсә, һинең менән минең хәлде
Үҙгәртеп тә булмай нәғеҙ, балауыҙҙай.
10/VII – 76

---

Яҡшыһын да, яманын да әҙәмдәге,
Йәмен-ғәмен бөтә был ер йөҙөндәге –
Барын күккә ауҙармасы, ғаҡлың булһа,
Мең ҡат ауыр уның ғәме үҙендәге!..
10/VII – 76

---

Посмотри на стозвездный опрокинутый небосвод,
Под которым мудрейшие терпят насилье и гнет.
Посмотри на лобзанье любви пиалы и бутыли –
Как прильнули друг к другу, а кровь между ними течет.
В. Державин

---

Эй, сердце! Собери, что нужно в этом мире,
Пусть только радости лужайка будет шире.
Садись росой на луг зеленый к вечеру,
А поутру вставай, всю ночь пробыв на пире.
В. Державин

---

В этом мире глупцов, подлецов, торгашей
Уши, мудрый, заткни, рот надежно зашей,
Веки плотно зажмурь – хоть немного подумай
О сохранности глаз, языка и ушей.
Г. Плисецкий

---

Уж лучше пить вино и пери обнимать,
Чем лицемерные поклоны отбивать.
Ты нам грозишь, муфтий, что пьяниц в ад погонят,
Кому ж тогда в раю за чашей пировать?
В. Державин

---

Ты полон бодрой силой – пей вино,
С прекрасноликой милой – пей вино.
Мир этот бренный – темные руины,
Забудь, что есть и было, – пей вино!
В. Державин

---

Доколе быть в плену румян и благовоний
За тленной красотой и мерзостью в погоне?
Будь родником Замзам, ключом воды живой, –
В свой срок ты скроешься в земном глубоком лоне.
В. Державин

Күҙ һалсы был түңкәрелгән кәсә-күккә –
Күпме аҡыл йондоҙ итеп хәсрәт түккән!
Тик күрсе, күр кәсә-шешә дуҫлығын бер:
Ҡан һарҡһа ла, бер-береһен нисек үпкән?!
13/VII – 76

---

Эй йөрәгем, барыһын йый был йыһанда,
Тик ләззәтең бағы иркен булһын унда.
Ысыҡ булып ҡун да кисен гөл бағыңа,
Осоп кит һин, томандай таң һыҙылғанда.
13/VII – 76

---

Был донъяла уйламайса эш итмәҫ бул,
Сер бүлешеп, ахмаҡтарҙы иш итмәҫ бул.
Әле телең, күҙ-ҡолағың иҫән саҡта
Телеңде тый, күҙеңде йом, ишетмәҫ бул.
17/VII – 76

---

Суфый булып ҡыланғансы йәш сағыңда,
Мәй эс тә һин, булсы йәрең ҡосағында.
Юҡһа кем һуң йәннәтеңдә күңел асыр,
Бар иҫерек янһа тамуҡ усағында?
18/VII – 76

---

Дәртең-көсөң бар сағында – эсеп ҡал һин,
Йәрең барҙа ҡосағыңда – эсеп ҡал һин!
Тик төш кенә, хараба был – фани донъя,
Барын онот был саҡ унда – эсеп ҡал һин!..
18/VII – 76

---

Кершән-хушбый күпме әсир итер һаман?
Күпме шулай албырғатыр яҡшы-яман?
Зәмзәм һыуы, Әбелхаят булһаң да бит,
Ахыр сиктә һеңәсәкһең ергә тамам!
18/VII – 76

---

Ста сердец и ста вер дороже чаша одна,
Все китайское царство не стоит глотка вина.
Что еще есть на свете, кроме вина цвета лала? –
Только скорбь, что вся радость земли усладить не вольна.
В. Державин

---

Росинки на тюльпане – жемчужины цветка.
Свои головки клонят фиалки цветника.
Но как соблазна полон трепещущий бутон,
Что прячется стыдливо в одежд своих шелка!
Л. В. Некора

---

Я – словно старый дуб, что бурею разбит:
Увял и пожелтел гранат моих ланит,
Все естество мое – колонны, стены, кровля, –
Развалиною став, о смерти говорит.
О. Румер

---

Я не был трезв ни дня, я не таю.
Я опьянен всегда; в ночь Кадр я пью.
Уста – к устам фиала; до рассвета
Рукою шею хума обовью.
В. Державин

---

Нас, пьяниц, не кори! Когда б Господь хотел,
Он ниспослал бы нам раскаянье в удел.
Не хвастай, что не пьешь, – немало за тобою,
Приятель, знаю я гораздо худших дел.
О. Румер

---

Пей вино, лишь оно одно забвенье тебе принесет,
Душу врага лишь оно смятением потрясет.
Что пользы в трезвости? Трезвость – источник мыслей
бесплодных,
Все в этом мире – смертны, и все бесследно пройдет.
В. Державин

---

Бер кәсә мәй йөҙ диненән ҡиммәтлерәк,
Бер йотом мәй Син иленән ҡиммәтлерәк,
Яҡут төҫлө мәйҙән башҡа ни һуң кәрәк? –
Әсеһе лә мең сөсөнән хикмәтлерәк!
18/VII – 76

---

Һәр таң һайын ысыҡ ҡунғас ләләләргә,
Миләүшә лә мәжбүр була бөгөлөргә.
Тик, биллаһи, миңә ал-гөл һөйкөмлөрәк
Итәктәрен төргән мәлдә бөрөләргә!
18/VII – 76

---

Кем мин хәҙер? – Йәшен һуҡҡан бер ҡарт имән,
Гөлнар төҫлө яңағымдың нуры шиңгән.
Тағарағы, сағарағы сатырымдың
Шалтыр-шолтор, хайран-вайран хәлгә ингән.
18/VII – 76

---

Минең айныҡ булғаным юҡ һис бер көндә,
Иҫерек мин хатта ҡәҙер кистәрендә.
Ҡосаҡта – хом, иренем – ям иренендә,
Таң атҡансы ут көйрәй бит эстәремдә.
18/VII – 76

---

Эскесе, тип битәрләмә туғаныңды,
Енем һөймәй ялған менән тулғаныңды.
Эсмәйем, тип лаф орһаң да, белеп торам,
Мәйҙән хәтәр мең боҙоҡ эш ҡылғаныңды!..
20/VII – 76

---

Эсеп алһаң, бөтә ҡайғың онотола,
Дошманыңдың талағына ҡаны тула.
Ниндәй файҙа айнығыуҙан? – Юҡ-бар уйҙан
Йөрәккә тик фани донъя моңо тула.
20/VII – 76

---

О избранный, к словам моим склонись,
Непостоянства неба не страшись!
Смиренно сядь в углу довольства малым,
В игру судьбы вниманьем углубись!
В. Державин

---

То не моя вина, что наложить печать
Я должен на твою заветную тетрадь;
Мне чернь ученая достаточно знакома,
Чтоб тайн своей души пред ней не разглашать.
О. Румер

---

Я пред тобою лишь не потаюсь, –
Своей великой тайной поделюсь:
Любя тебя, я в прах сойду могильный
И для тебя из праха поднимусь!
В. Державин

---

Мы дервишеским рубищем жбан затыкали,
Омовенье землею трущоб совершали.
Может быть, и отыщем в пыли погребка
Жизнь, которую мы в погребках потеряли?!
В. Державин

---

Ты алчность укроти, собой живи,
К делам судьбы презрение яви!
Промчится быстро век твой пятидневный,
Вину предайся, песням и любви!
В. Державин

---

Хоть этот мир лишь для тебя, ты мыслишь, сотворен,
Не полагайся на него, будь сердцем умудрен.
Ведь много до тебя людей пришло – ушло навеки.
Возьми свое, пока ты сам на казнь не уведен.
В. Державин

---

Эй ҡорҙашым, тыңла, етте форсат күптән:
Шомланмасы өйөрсөктәй был ят күктән.
Ултыр ҙа һин тамаша ҡыл яҙмыш уйынын,
Булғанынан ҡәнәғәт бул, баш тарт күптән.
20/VII – 76

---

Йыһан сере бикле күңел дәфтәремдә,
Биген асһам – бәлә бит баш өҫтәремдә!
Бер кемгә лә әйтеп булмай бар белгәнде,
Күпме наҙан йөрөй ғалим төҫтәрендә!..
1/VIII – 76

---

Эс серемде һиңә генә асһам әгәр,
Ике ауыҙ һүҙҙән торор минең хәбәр:
Һиңә булған ғишҡым менән ер булһам да,
Һин тип кенә ҡалҡынырмын ерҙән мәгәр.
1/VIII – 76

---

Хөм ауыҙын ҡаплап ҡырҡ ҡат кере менән,
Тәһрәт алдыҡ беҙ харабат ере менән.
Мәсет саңы харап иткән ғүмерҙе, шәт,
Табып булыр саңдан хаҡ ҡарт әмере менән?!
1/VIII – 76

---

Нәфсеңде тый, ҡәнәғәт бул булғанынан,
Уҙмышың юҡ яҙмышыңдың яҙғанынан!
Ал да ҡулға хәмереңде, һөй йәреңде,
Ҡыуаныс тап ғүмереңдең ҡалғанынан!
1/VIII – 76

---

Минеке, тип, килһәң дә бит риза ғына,
Ғаҡыллыға был донъяһы – ҡаза ғына.
Һиндәй унан күптәр килеп, күптәр киткән, –
Тейгәнен ал, китмәҫ борон язаһына.
1/VIII – 76

---

Когда совершается все не по нашим желаньям,
Что пользы всю жизнь предаваться напрасным стараньям?
Мы вечно в печали сидим, размышляя о том,
Что поздний приход увенчается скорым прощаньем.
В. Державин

---

День прекрасен: ни холод с утра, ни жара,
Ослепителен блеск травяного ковра.
Соловей над раскрытою розой с утра
Надрывается: браться за чашу пора!
Г. Плисецкий

---

Кто, живя на земле, не грешил? Отвечай!
Ну а кто не грешил – разве жил? Отвечай!
Чем ты лучше меня, если мне в наказанье
Ты ответное зло совершил? Отвечай!
Г. Плисецкий

---

Пресытился я жизнью своей – исполненной суеты,
Пресытился бедами и нищетой! О Господи, если ты
Вывел из небытия бытие, то выведи и меня –
Во имя твоего бытия – из горестной нищеты!
В. Державин

---

Ты – Творец, и таким, как я есть, – я тобой сотворен.
Я в вино золотое, и в струны, и в песни влюблен.
В дни творенья таким ты создать и задумал меня.
Так за что же теперь я в геенне гореть обречен?
В. Державин

---

Встань, не тужи! Что печалью о бренном томиться?
К нам приходи, чтоб за чашею повеселиться.
Если бы нравом судьба постоянна была,
То и тебе никогда не пришлось бы родиться.
В. Державин

---

Бер эштә лә ирешмәгәс маҡсатыңа,
Ни мәғәнә йәш ҡойоуҙан юл сатына?
Хәсрәт йотоп, мәңге бағып ултыр шулай
Килеп етмәй китеп барыр ваҡытыңа!..
1/VIII – 76

---

Иҫ киткес көн: ялҡын түгел, һалҡын түгел,
Гөлдәр йөҙөн ямғыр йыуғас, ялҡын тик гөл!
Һандуғас та һары гөлгә эй сарлай тел:
Йәнәһе лә, эсмәй булмай, хаҡыңды бел!
2/VIII – 76

---

Ерҙә гонаһ ҡылмаған, әйтсе, кем бар?
Булһа нисек йәшәй алған, әйтсе, улар?
Бер яманлыҡ ҡылһам да бит, мең язаң бар,
Шулай булғас, өҫтөн булған, әйтсе, кем бар?
26/IX – 76

---

Туйҙым, Тәңрем, туйҙым тамам хаятымдан.
Ер булдым мин юҡлыҡ-хәсрәт, оятымдан.
Ҡөҙрәттәрең булғас юҡты бар итерҙәй,
Йолоп алсы был фәҡирлек-юҡлығымдан.
26/IX – 76

---

Ҡалай булһам, шулай, Тәңрем, яратҡанһың,
Шарабыңа, йыр-моңоңа ҡаратҡанһың.
Әлмисаҡтан үҙең шулай яратҡастын,
Ниңә тамуҡ уттарынан ҡарматмаҡһың?
26/IX – 76

---

Тор, ҡайғырма фани донъя ғәмдәренә,
Ултыр ҙа һин шөкөр ит шат мәлдәреңә.
Яҙмыш холҡо әгәр ҙә бит ғәҙел булһа,
Юлыҡмаҫ та инең бындай хәлдәреңә.
26/IX – 76

---

Тщетно тужить – не найдешь бесполезней забот,
Сеял и жал поколенья до нас небосвод.
Кубок налей мне скорее! Подай мне его!
Все, что случилось, – давно решено наперед.
В. Державин

---

О Боже! Милосердьем ты велик!
За что ж из рая изгнан бунтовщик?
Нет милости – прощать рабов покорных, –
Прости меня, чей бунтом полон крик!
В. Державин

---

Считай хоть семь небес, хоть восемь над землей, –
Ведь не изменит их движенья разум твой.
Раз нужно умереть, не все ль равно: в гробнице
Съест муравей тебя иль волк в глуши степной.
В. Державин

---

Виночерпий! Что делать мне с сердцем моим?
Мертвым лучше в могиле, спокойнее им.
Сколько раз я ни каялся, сколько ни плакал –
Все грешу! Очевидно, я – неисправим.
В. Державин

---

Если хочешь, чтоб крепкой была бытия основа
И хотя бы два дня провести без унынья злого,
Никогда не чуждайся веселья и пей всегда,
Чтоб успеть все услады испить из фиала земного.
В. Державин

---

Мирские тревоги – смертельный яд, чаша – противоядье его.
Блажен, кто противоядье пьет, не страшен гибельный яд для него.
С юными пери пей вино на свежем ковре зеленой травы
Во все свои дни, покамест трава из праха не выросла твоего.
В. Державин

---

Юҡтыр файҙа юҡҡа-барға ғәм йотоуҙан,
Күптәрҙе күк сәскән-урған, йотҡан туҙан.
Әүлиәлер – ҡәҙәхкә мәй ҡойоп һуҙған!
Булыры бит күптән инде булып уҙған...
23/Х – 76

---

Йә рабби, һин – киң күңелле, тимәк, карам,
Карам булғас, ниңә Ирам бағың – харам?
Тыңлаусанды ярлыҡаусы ярҙамсылмы? –
Янъялсыңды ярлыҡасы – япсы ярам!..
23/Х – 76

Күк йөҙө һис беҙ тигәнсә әйләнмәгәс,
Ете ҡат ни, һигеҙ ҡат ни был күк-тәгәс!
Сүл бүреһе кимерҙе ни, ҡырмыҫҡа ни –
Бәс, барыбер түгелме һуң, гүргә кергәс!..
23/Х – 76

Көс-кәрем дә бөттө, саҡый, йөрәгемдә,
Тик мәрхүмдәр тыныс йоҡлай гүрҙәрендә.
Гонаһымды йолоп-йыуып, бөкрөм сыҡты -
Төҙәлһәм тик төҙәлермен ҡәберемдә!
23/Х – 76

---

Нигеҙен ныҡ үрәм тиһәң ғүмереңдең,
Шат күңелдән ләззәтен күр һәр мәлеңдең.
Ике көнлөк кенә фани был донъяла
Һәр тамсыһын яйлап һемер хәмереңдең.
24/Х – 76

---

Донъя ғәме ағыу булһа, шарап – дарыу,
Дарыу эсһәң, хәтәр түгел зәһәр ағыу.
Йәш үләндә йәшәреп ҡал йәш йәр менән,
Алып китмәҫ борон һине көҙ-ҡыуарыу.
24/Х – 76

---

Круг небес ослепляет нас блеском своим,
Ни конца, ни начала его мы не зрим.
Этот круг недоступен для логики нашей,
Меркой разума нашего неизмерим.
Г. Плисецкий

---

Будь решительным! От обрядов пустых отказаться пора давно,
Не скупись, делись и с другими тем, что тебе судьбою дано.
В этом мире не покушайся на жизнь и достаток бедных людей,
Головой отвечаю – ты будешь в раю. Так проворней неси вино!
В. Державин

---

Деяньями этого мира разум мой сокрушен,
Мой плащ на груди разодран, ручьями слез орошен.
Фиал головы поникшей познанья вином не наполнить –
Нельзя ведь сосуд наполнить, когда опрокинут он...
В. Державин

---

Ты при всех на меня накликаешь позор:
Я безбожник, я пьяница, чуть ли не вор!
Я готов согласиться с твоими словами.
Но достоин ли ты выносить приговор?
Г. Плисецкий

---

Из мира праведного дух, не оскверненный дольним прахом,
К тебе явился. Встань пред ним с улыбкою, а не со страхом,
И чашу утренним вином для гостя доверху налей,
Чтоб молвил он: «Да будет день счастливый дан тебе Аллахом!»
В. Державин

---

Над лугом облако струит потоки слез...
Возможно ль миг прожить без сока пьяных лоз?
Зеленою травой любуемся мы нынче,
А завтра – глядь! – из нас уж новый луг пророс.
О. Румер

---

Күк көмбәҙе яуын ала күҙебеҙҙең,
Башы ла юҡ, ахыры ла күгебеҙҙең.
Икһеҙлеге-сикһеҙлеге башҡа һыймай,
Үлсәп булмай ғаҡыл менән үҙебеҙҙең!..
1976

---

Тәүәккәлләп, ваз кисһәң дин-намаҙыңдан,
Өлөшһөҙгә өлөш бүлһәң ҡаҙаныңдан,
Йә малың, тип, йә йәнең, тип, йән ҡыймаһаң,
Йәннәт көтөр! – Тик мәй килтер ҡар баҙыңдан!..
25/Х – 76

---

Был донъяға иҫ китмәгән төндәрем юҡ,
Ынйы йәшем түгелмәгән көндәрем юҡ.
Баш кәсәмә һыймай хатта иҫерткес уй,
Ҡайҙан һыйһын? Түңкәрелгән! Йүндәрем юҡ.
25/X – 76

---

Ҡалай ғына хурламайһың мине һәр көн:
Иманһыҙ ҙа дәрүиш, имеш, дәһри йә кем?!
Хуш, шулай ҙа булайым, ти, әммә ләкин
Һин әле кем, сығарырға берәй хөкөм!..
26/Х – 76

---

Рухың килгән, керләнмәгән, пактан да пак,
Аҡ донъянан килгән һиңә – изге ҡунаҡ.
Ауыҙ астыр шарап менән – бит сәхәр саҡ!..
«Бирһен Хоҙай, – тип теләр ул, – көнөңдө аҡ!..»
26/Х – 76

---

Болот тағы йәшен ҡоя, йәшен йәшнәй,
Әҙерәк мәй ауыҙ итмәй, юҡ, килешмәй,
Бер тамаша ҡылайыҡсы йәш үләнде,
Һәр тамаша бер өлөшкә ике төшмәй.
26/Х – 76

---

Что будущею занят ты судьбой,
Терзаешься бессмысленной борьбой?
Живи беспечно, весело. Вначале
Не посоветовались ведь с тобой.
В. Державин

---

Если б мне всемогущество было дано –
Я бы небо такое низринул давно
И воздвиг бы другое, разумное небо,
Чтобы только достойных любило оно!
Г. Плисецкий

---

Видишь этого мальчика, старый мудрец?
Он песком забавляется – строит дворец.
Дай совет ему: «Будь осторожен, юнец,
С прахом мудрых голов и влюбленных сердец!»
Г. Плисецкий

---

Жаждой вина огневого душа моя вечно полна,
Слуху потребны напевы флейт и рубаба струна.
Пусть после смерти кувшином я стану на круге гончарном,
Лишь бы кувшин этот полон был чистым рубином вина.
В. Державин

---

Увы, от мудрости нет в нашей жизни прока,
И только круглые глупцы любимцы рока.
Чтоб ласковей ко мне был рок, подай сюда
Кувшин мутящего наш ум хмельного сока.
О. Румер

---

Сказала роза: «Я Юсуф египетский среди лугов,
Как драгоценный лал в венце из золота и жемчугов».
Сказал я: «Если ты – Юсуф, примета где?» А роза мне:
«Взгляни на кровь моих одежд – и все ты сам поймешь
без слов».
В. Державин

---

Күререңде уйлап, бәндәм, ҡойма моң-зар,
Күңелеңде буш сәм-ғәмдән ҡыйма, зинһар.
Һәр көнөңдөң шатлығын күр был донъяла,
Тәҡдир яҙғас, булмай күндәм ни сараң бар?!
27/Х – 76

---

Тәңрем кеүек әгәр хаким булһам күптән,
Түңкәрер ҙә был күк йөҙөн ергә күктән,
Барыһын да өр-яңынан ҡорор инем,
Азат ҡылып һәр пак йәнде гүрҙәй йөктән.
27/Х – 76

---

Эй, аҡһаҡал, күрәһеңме малайҙарҙы? –
Ҡомда уйнап, ҡомдан ҡора һарайҙарҙы?
«Ҡуҙғатмағыҙ, – тип кәңәш бир, – ҡом булған был
Ғашиҡ йөрәк һәм ғаҡыллы башҡайҙары!»
27/Х – 76

---

Һыуһағаным – һәр саҡ мәй ҙә шарап булыр,
Тыңлағаным – һәр саҡ нәй ҙә рубаб булыр.
Тупрағымдан аҙаҡ сүлмәк яһаһындар,
Бәлки, бер саҡ, шарап ҡойһаҡ, ярап булыр?!
27/Х – 76

---

Был заманда аҡылдан кем файҙа йыйыр?
Яҙмыш емен ашап бары ахмаҡ туйыр.
Шулай булғас, тилертерҙәй мәй бирегеҙ,
Бәлки, яҙмыш, бер йылмайып ҡарап ҡуйыр!..
27/Х – 76

---

«Мин, – тине гөл, – әсир Йософ, ят был илдә,
Шиңәм инде, алтын-яҡут таж кейһәм дә».
«Йософ булһаң, ҡайҙа берәй билдәң?» – тигәс,
«Бына, – ти был, – билдәм – ҡанлы күлдәгемдә».
30/Х – 76

---

Я с вином и возлюбленной позабыл и нужду, и труды,
Я не жду милосердия, до судилища нет мне нужды.
Отдал душу и сердце я, и одежду в залог за вино –
Я свободен от воздуха, от земли, и огня, и воды.
В. Державин

---

Все, что есть – только вымысел, сном улетает,
И не избранный тот, кто о том не узнает.
Сядь, испей эту чашу и развеселись!
Пусть тебя сожаленье потом не терзает.
В. Державин

---

Жизнь, как роспись стенная, тобой создана,
Но картина нелепостей странных полна.
Не могу я быть лучше! Ты сам в своем тигле
Сплав мой создал; тобою мне форма дана.
В. Державин

---

С той горсточкой невежд, что нашим миром правят
И выше всех людей себя по званью ставят,
Не ссорься! Ведь того, кто не осел, тотчас
Они крамольником, еретиком ославят.
О. Румер

---

Ты знаешь, почему в предрассветный час
Петух свой скорбный клич бросает столько раз?
Он в зеркале зари увидеть понуждает,
Что ночь – еще одна – прошла тайком от нас.
О. Румер

---

Ни держава, ни полная злата казна
Не сравнятся с хорошею чаркой вина!
Ни венец Кей-Хосрова, ни трон Фаридуна
Не дороже затычки от кувшина!
Г. Плисецкий

---

Харабатта йәрем менән донъя харап –
Йәннәт ни ҙә йәһәннәм ни, булһа шарап!
Ут, Һыу, Ер, Күк бығауынан бер ҡотолғас,
Бурысына өҫ-башымды тормам ҡарап...
30/X – 76

---

Был донъяла һәр ни хыял, һәр ни ялған,
Ғариф булмаҫ шул хаҡлыҡты аңламаған.
Ултыр ҙа һин ҡәҙәх менән һушыңды йыҡ,
Былай ҙа күп, бушты уйлап, наҙан ҡалған!..
30/X – 76

---

Был нағышты үҙең яһап ҡуйғанһыңсы,
Күпме юҡты, ахмаҡлыҡты йыйғанһыңсы.
Яҡшы булып булмаҫ инде булғанымдан,
Сөнки үҙең шул сифатта ҡойғанһыңсы!..
30/X – 76

---

Өс-дүрт наҙан илгә түрә булып алһа,
Бирер һиңә ишәк баштан сығып баһа,
Ишәк булмай ғына ҡара улар менән –
Иртәгә үк һин «фетнәсе», «кафыр» ҙаһа!
31/Х – 76

---

Беләһеңдер, ниңә шулай сәхәр еткәс,
Һәр таң һайын моңһоу һөрән һала әтәс?
Тағы ла бер төнө үтте ғүмереңдең,
Күк-көҙгөлә күрмәй ҡалма, тигәндәй хәс.
31/Х – 76

---

Дәүләттәр ҙә, алтын тулы ҡаҙналар ҙа
Бер ни тормай торна муйын ҡомған барҙа.
Хосрау тажы вә тәхете Фәридундың
Арзаныраҡ шарап һаҡлар тығындарҙан!
31/Х – 76

---

Та ваза, что здесь на гончарном круге была,
При жизни в объятьях любовной вьюги была;
А ручка, что видишь у горлышка этой вазы, –
Рука, что когда-то на персях подруги была.
И. Сельвинский

---

Я к ланитам, подобным розе, весною тянусь,
Я к кувшину с вином и к чаше рукою тянусь.
Прежде чем рассыплется в прах мой живой сосуд,
Долю взять я от радости каждой земной тянусь.
В. Державин

---

Хайям, если ты вином опьянен, – благодарствуй судьбе,
Если с возлюбленной уединен, – благодарствуй судьбе.
Конец, истребление – явлений всех завершенье,
Пока ты смертью не истреблен, – благодарствуй судьбе.
В. Державин

---

Коль можешь, не тужи о времени бегущем,
Не отягчай души ни прошлым, ни грядущим.
Сокровища свои потрать, пока ты жив:
Ведь все равно в тот мир предстанешь неимущим.
В. Державин

---

Ты бери свою долю из круговорота времен,
Восседай на престоле веселья, вином опьянен.
Нет заботы Аллаху – покорны мы иль непокорны, –
Здесь возьми свое счастье, вот – смертных извечный закон.
В. Державин

---

Во сне сказал мне пир: «Покинь свою кровать,
Ведь розу радости нельзя во сне сорвать.
Ты, лежебок, все спишь, а сон подобен смерти.
Встань! Ведь потом века тебе придется спать!»
В. Державин

---

Ҡар баҙынан әле алған ошо ҡомған
Ҡасандыр бит бер һылыуға ғашиҡ булған.
Тотҡаһы ла тотҡа түгел – валлаһи, ҡул!
Ҡыҙын шулай муйынынан ҡосоп алған.
31/Х – 76

---

Ҡараштарым гөлдәй йөҙҙө йотоп туймай,
Бармаҡтарым кәсәгеҙҙе тотоп туймай.
Буй-һындарым тупраҡ менән буталмайса,
Шатлыҡтарым, йәнем һеҙҙе, татып туймай.
31/Х – 76

---

Хәйәм! Хәмер эсә алһаң – шөкөр ит һин,
Йәр менән сер сисә алһаң – шөкөр ит һин,
Һәр ни ахыры был йыһанда – юҡҡа сығыу,
Әле ғүмер кисә алһаң – шөкөр ит һин!..
6/XII – 76

---

Донъя ғәмен ҡуйып торсо, килһә ҡулдан,
Өҙгәләмә күңелеңде уңдан-һулдан.
Эс, уйна, көл, биш көнлөк был ғүмереңдә,
Бөртөк арпаң гүргә һыймаҫ йыйғаныңдан.
07/XII – 76. Переделкино

---

Бишегеңдән күпме генә ләхетеңә?
Тот та кәсә, ултыр шатлыҡ тәхетеңә.
Баш әйҙең ни, эймәнең ни – Хоҙайға ни?
Тейенеп ҡал донъялыҡта бәхетеңә!..
07/XII – 76

---

Төштә, имеш, бер аҡһаҡал ишек шаҡый:
«Тор – йоҡлап, ти, бәхет гөлө кемгә балҡый?
Әжәлгә тиң хилаф эште ҡылаһың бит,
Эс – гүрҙә лә йоҡларһың, ти, ғүмер баҡый!..»
07/XII – 76

---

Долго ли мне тужить о том, что давно решено,
И хорошо ли прожить мне век мой судьбою дано?
Выдохну я этот вдох или нет – и сам я не знаю,
Ну так скорей в эту чашу чистую налей мне вино!
В. Державин

---

Открой мне, Боже, дверь твоих щедрот,
Дай хлеб и все, чем дольний прах живет,
И до беспамятства мне дай упиться,
Чтоб никаких не ведал я забот.
В. Державин

---

Где б ни алел тюльпан и роза ни цвела,
Там прежде кровь царей земля в себя впила.
И где бы на земле ни выросла фиалка,
Знай – родинкой она красавицы была.
В. Державин

---

Лишь на небе рассвет займется еле зримый,
Тяни из чаши сок лозы неоценимой!
Мы знаем: истина в устах людей горька, –
Так, значит, истиной вино считать должны мы.
О. Румер

---

Зачем растить побег тоски и сожаленья?
Читай и изучай лишь книгу наслажденья.
Ты пей и все свои желанья исполняй!
Ты знаешь сам давно, что жизнь – одно мгновенье.
В. Державин

---

Будь осмотрителен – судьба-злодейка рядом!
Меч времени остер – не будь же верхоглядом!
Когда судьба тебе положит в рот халву,
Остерегись – не ешь: в ней сахар смешан с ядом.
Л. Пеньковский

Ни булыр ҙа, ни булмаҫ, тип ҡайғырғансы,
Ғүмер ҡалай үтер һуң, тип уй ҡорғансы,
Шарап ҡойсо! – Аҡтығымы был һулышың?
Белмәйһең бит, ауыр һулап, сығарғансы!..
08/XII – 76

---

Ас, йә рабби, миңә ризыҡ ишектәрен,
Мәхлүгеңдең бөтәштер бар тишектәрен:
Иҫерт мине шундай зәһәр шарап менән –
Онотайым барса хәсрәт вә шиктәрен!..
08/XII – 76

---

Ҡайҙа ғына тулҡынмаһын яҙ еленән,
Ләлә гөлдәр сәләм әйтмәҫ наҙ иленән:
Миләүшә лә сер бүлешмәҫ шытып сығып
Шаһ ҡанынан, йә йондоҙҙай ҡыҙ миңенән.
08/XII – 76

---

Бер кем беҙҙе ғәйеп итмәҫ, таңдан торһаҡ,
Бер аҙыраҡ аҡтан да аҡ шарап йотһаҡ.
Берәүҙәр бит хәҡиҡәтте әсе, тиҙәр,
Тимәк, беҙҙең эскәнебеҙ – илаһи хаҡ!
08/XII – 76

---

Мөһөр итмә йөрәгеңә хәсрәт табын,
Асып ҡуй гел китабыңдың ләззәт бабын.
Йән теләгән бар теләгең алға килһен,
Күпме генә йәшәйһең бар, йә, әйт, тағы?
08/XII – 76

---

Бел: яҙмыштың эсе тулы мәкер булыр,
Көтмәгәндә, арттан килеп, хәнйәр һуҙыр.
Заманында ауыҙыңа хәлүә һалһа,
Йотма, зинһар, хәлүәһенә зәһәр туҡыр.
08/XII – 76

---

Кто посетил сей мир, тому печаль понятна:
Вернуться должен он в небытие обратно.
Блажен душою тот, кто мир покинул рано,
А кто не приходил совсем – блажен стократно.
С. Липкин

---

Боже, скуку смертельную нашу прости,
Эту муку похмельную нашу прости,
Эти ноги, бредущие к харабату,
Эту руку, обнявшую чашу, прости.
Г. Плисецкий

---

Ты, мудрец, не слушай людей, что покорствовать небу велят.
Утешайся чистым вином, пусть красавицы радуют взгляд.
Приходившие в этот мир все ушли – один за другим,
И никто не видел нигде возвратившегося назад.
В. Державин

---

О живущий в плену четырех стихий и семи планет!
Ты – игралище их, ты влачишь ярмо вереницы лет.
Пей вино! Ведь я тысячу раз тебе повторял:
Коль уйдешь, то уйдешь навсегда – и возврата нет.
В. Державин

---

И пылинка живого частицей была,
Черным локоном, длинной ресницей была.
Пыль с лица вытирай осторожно и нежно:
Пыль, возможно, Зухрой яснолицей была!
Г. Плисецкий

---

Этот старый кувшин на столе бедняка
Был всесильным визиром в былые века.
Эта чаша, которую держит рука, –
Грудь умершей красавицы или щека...
Г. Плисецкий

Был зинданға килеп әҙәм ни һуң алған? –
Бәғеренә ҡан һауҙырған да хәлдән тайған.
Был донъянан иртә киткән бәхетлелер,
Әүлиәлер әсәһенән тыумай ҡалған.
08/XII – 76

---

Кисер, Тәңрем, әсир булған йөрәгемде,
Кисерә күр ғәм-сир йыйған күкрәгемде,
Харабатҡа илтеп йығыр был тырмамды,
Мәй тоторға әҙер торған көрәгәмде!
09/XII – 76

---

Тыңлама һин заман-заңға күнгәндәрҙе,
Мәй эс эҙләп, ысҡындырма күркәм йәрҙе.
Килгән китер бер-бер артлы был донъянан,
Бер кем күрмәҫ кире ҡайтып кергәндәрҙе.
09/XII – 76

---

Донъя хасил Уттан-Һыуҙан, Ерҙән-Күктән,
Ете йондоҙ ҡөҙрәтендә йөрөй күптән.
Шул һандарға баш эйәм дә шарап эсәм:
Ҡасыр хәл юҡ тылсымлы был Ете, Дүрттән.
09/XII – 76

---

Был саң да бит теп-тере бер бөртөк булған,
Ҡара толом йәки оҙон керпек булған.
Һаҡ ҡына һөрт ул саңды һин – кем белә һуң –
Әллә Зөһрә миңендәге бер ток булған?
09/XII – 76

---

Иҫке көршәк – бер фәҡирҙең өҫтәлендә,
Ул ҡөҙрәтле вәзир булған үҙ мәлендә.
Мин тотҡан был кәсә лә бит мәктәй янған
Бер һылыуҙың ике тулҡын күкрәгендә!..
09/XII – 76

---

Мы по желанью не живем ни дня,
Живи в веселье, злобу прочь гоня.
Общайся с мудрым, – ведь твоя основа, –
Пыль, ветер, капля, искорка огня.
В. Державин

---

Пока в дорогу странствий не сберешься, – не выйдет ничего,
Пока слезами мук не обольешься, – не выйдет ничего.
О чем скорбишь? Покамест, как влюбленный,
Ты от себя совсем не отречешься, – не выйдет ничего!
В. Державин

---

Вместо сказок про райскую благодать
Прикажи нам вина поскорее подать.
Звук пустой – эти гурии, розы, фонтаны...
Лучше пить, чем о жизни загробной гадать!
Г. Плисецкий

---

Как жар-птица, как в сказочном замке княжна,
В сердце истина скрытно храниться должна.
И жемчужине, чтобы налиться сияньем,
Точно так же глубокая тайна нужна.
Г. Плисецкий

---

Много лет размышлял я над жизнью земной,
Непонятного нет для меня под луной.
Мне известно, что мне ничего неизвестно! –
Вот последняя правда, открытая мной.
Г. Плисецкий

---

Ни зерна надежды на гумне пустом,
Мы с тобой уйдем, покинем сад и дом...
Серебро, вино и хлеб истрать с друзьями,
Или все врагу достанется потом!
В. Державин

---

Үҙ иркендә түгел икән Әҙәм заты,
Бар, шат йәшә, иҙһәләр ҙә һине ҡаты.
Тыңла, һин кем? – Ер менән Күк, Ут менән Һыу! –
Асылың бит был донъяның түгел яты?
09/XII – 76

---

Дәрүиш йәндәй донъя гиҙмәй, – бер эш сыҡмаҫ,
Йөрәгеңде ҡанға иҙмәй, – бер эш сыҡмаҫ.
Ниңә бушҡа йәш ҡойорға? Ғашиҡ ише,
Үҙ-үҙеңдән тамам биҙмәй, – бер эш сыҡмаҫ!..
09/XII – 76

---

Ары торһон әкиәттәге йәннәттәрең,
Ҡой тиҙерәк шарабыңдың ҡиммәттәрен!
Зәм-зәм, гөлдәр, хур ҡыҙы тип алданғансы,
Эс кәсәңде – шунда йәшәү хикмәттәре.
09/XII – 76

---

Күҙ күрмәгән Сәмреғоштай Ҡаф тауында,
Хәҡиҡәт сер булһын күңел һандығыңда.
Мәрйен дә бит мәрйен булып балҡығансы,
Мең йыл ятыр тәрән диңгеҙ ҡабығында.
09/XII – 76

---

Күп уйландым мин был донъя тураһында,
Аңламаҫтай бер ни ҙә юҡ Ай аҫтында.
Белдем бары бер ниҙе лә белмәүемде,
Үҙем асҡан яңылыҡ тик бына шунда.
10/XII- 76

---

Бөртөгө лә өмөтөңдөң шытмай ҡалыр,
Беҙ киткәндә был бағ-һарай бошмай ҡалыр.
Алтын-көмөш, мәйен бүлеш дуҫтар менән,
Юҡһа, бары дошманыңа бушлай ҡалыр.
10/XII – 76

---

Мой враг меня философом нарек, –
Клевещет этот злобный человек!
Будь я философ, в эту область горя –
На муки – не пришел бы я вовек!
В. Державин

---

Нет облегченья от оков мирских,
Безрадостна пустыня дней моих;
Я долго у судьбы людской учился,
Но ловкачом не стал в делах земных.
В. Державин

---

Мы – источник веселья и скорби рудник,
Мы – вместилище скверны и чистый родник.
Человек, словно в зеркале мир, многолик,
Он ничтожен – и он же безмерно велик!
Г. Плисецкий

---

Когда б небеса справедливо вершили дела,
Велениям неба не молкла бы в мире хвала.
Когда б от судьбы справедливость и милость явились,
Ничья бы душа и в обиде тогда не была.
В. Державин

---

Будь весел! Чаянья твои определил – вчерашний день,
Себя от прежних просьб твоих освободил – вчерашний день.
С кем спорить? Ни о чем тебя не расспросил – вчерашний день.
Что завтра сбудется с тобой – не приоткрыл вчерашний день.
В. Державин

---

Когда б сорвал я плод надежд, о жизнь, с твоих ветвей,
То, верно, отыскал бы нить клубка судьбы своей.
Доколь кричать о тесноте темницы бытия,
Томиться – и к небытию не находить дверей?
В. Державин

Дошман мине философ, ти, яңылыштан,
Хоҙай белә кем сыҡҡанын мин – байғоштан.
Был ғәм-хәсрәт донъяһына килгәнсе бит,
Килмәҫ инем, булһам әгәр ундай баштан?!
10/XII – 76

---

Шәкерт кенә булып китәм был донъянан –
Остазым бик ҡаты булып сыҡты яман:
Сәстәремә сал кергәнсе өйрәнсек мин,
Оҫта булып һаналған юҡ әле һаман.
10/ХII – 76

---

Беҙ бит шатлыҡ шишмәһе лә, ғәм тауы ла,
Тутыҡ көҙгө һәм дә серле Жәм ямы ла,
Камил-кәм дә һәм түбән дә, бейек тә беҙ –
Батшалыҡтар таяуы ла һәм яуы ла!..
11/XII – 76

---

Әгәр ғәҙел булһа икән Тәңре эше,
Тәртиптәрен хуплар ине һәр бер кеше.
Күк ҡануны тик ғәҙеллек булһа икән,
Һис берәүҙең булмаҫ ине ҡанлы йәше.
11/XII – 76

---

Шат бул, сөнки эшең бөткән – кисәге үк,
Үткән-киткән һинең көткән – кисәге үк,
Бәхәс ниңә? Кәңәш һорап тормай һинән,
Хәл иткән күк иртәгәңде – кисәге үк!..
11/XII – 76

---

Берәй емеш күрһәм өмөт ағасында,
Юллар инем яҙмышымдың еп осон да.
Зарыҡҡансы былай тормош зинданында,
Ишек тапһам, китер инем ҡасып унда.
11/XII – 76

---

Я страдать обречен до конца своих дней,
Ты же день ото дня веселишься сильней.
Берегись! На судьбу полагаться не вздумай:
Много хитрых уловок в запасе у ней.
Г. Плисецкий

---

Море сей жизни возникло из сокровенных сил,
Жемчуг раскрытия тайны никто еще не просверлил.
Толк свой у каждого века – по знанию и пониманью
Истинной сути творенья никто еще не объяснил.
В. Державин

---

Ты едва ли былых мудрецов превзойдешь,
Вечной тайны разгадку едва ли найдешь.
Чем не рай тебе – эта лужайка зеленая?
После смерти едва ли в другой попадешь.
Г. Плисецкий

---

Поутру просыпается роза моя,
На ветру распускается роза моя.
О жестокое небо! Едва распустилась –
Как уже осыпается роза моя.
Г. Плисецкий

---

О кумир в сиянье красоты живом,
Встань, подай скорее нам кувшин с вином.
В светлом опьяненье разрешим сомненья,
Прежде чем мы сами на кувшин пойдем.
В. Державин

---

Одних приводят, других похищают,
Куда, откуда? – Не сообщают.
Все – тьма. Лишь ясно: жизнь наша – чаша,
Которой в хуме вино измеряют.
В. Державин

---

Гәрсә ғәмем, рәнйеүҙәрем күп булһа ла,
Ҡыҙыҡмайым дан-шаныңа был донъяла.
Бик таянма яҙмышыңа – өйөрсөк ул!
Мең тоҙаҡлы шаршауҙан да бырғый ала.
12/XII – 76

---

Ниндәй көс бар иткән был вөжуд бәхәрен?
Быраулай алмаған бер кем сер гәүһәрен.
Һәр заман үҙенсә – һүҙ әйткән белгәнсә,
Асылда, әйтмәгән һис кем хаҡ хәбәрен.
12/XII – 76

---

Булырһыңмы зирәктәрҙән, ай-һай, зирәк?
Мәңгелектең серен сискән ирҙәр һирәк.
Ошо сәрхәт үҙе йәннәт түгелме һуң? –
Гүргә кергәс, тағы ниндәй йәннәт кәрәк?
12/XII – 76

---

Иртән иртүк йоҡоһонан уяна гөл,
Иҫкән елдең йылыһынан ут яна гөл.
Эй яуыз күк! Наҙланып та өлгөрмәне –
Ҡан-йәш ҡойоп, ҡайғыһынан уйлана гөл.
12/XII – 76

---

Тор, алиһәм, ас күңелде, көмөштәй көл,
Һин ҡыумаһаң шик-шөбһәмде, хәлем мөшкөл.
Берәй күзә шарап килтер, гөрләшәйек,
Күзә-кәсә булмаҫ борон беҙҙең йәш көл!..
12/XII – 76

---

Берәү килә, берәү китә, һис инәлтмәй,
Ҡайҙан килә, ҡайҙа китә? Һис кем әйтмәй!
Яҙмыш яҙған бик аҙын да күрмәй әҙәм,
Ғүмер – кәсә, бөткәнгәсә хөмдәге мәй!..
12/XII – 76

---

Душой, перенесшей страданья, свобода обретена.
Пусть капля томится в темнице – становится перлом она.
Не плачь: если ты разорился, богатство еще возвратится,
Пускай опорожнена чаша – опять она будет полна.
В. Державин

---

Я познание сделал своим ремеслом,
Я знаком с высшей правдой и низменным злом.
Все тугие узлы я распутал на свете,
Кроме смерти, завязанной мертвым узлом.
Г. Плисецкий

---

Знай, рожденный в рубашке любимец судьбы:
Твой шатер подпирают гнилые столбы.
Если плотью душа, как палаткой, укрыта –
Берегись, ибо колья палатки слабы!
Г. Плисецкий

---

Гонит меня по пятам судьба на пути роковом,
Каждое дело мое дурным завершает концом.
В путь снарядилась душа, пожитки свои собрала,
Молвила: «Негде мне жить, убогий мой рушится дом!»
В. Державин

---

Нас четверо заставили страдать,
Внедрили в нас потребность – есть и спать.
Но, лишены всего, к первоначалу –
В небытие вернемся мы опять.
В. Державин

---

Исчезнет все! Глядишь, в руках осталось веянье одно.
На истребленье и распад все сущее обречено.
Считай, что сущее теперь не существует на земле,
Есть то, что навсегда ушло и что еще не рождено.
В. Державин

Уттар йотһа, әҙәм заты хөр йән булыр,
Тамсы ятһа ҡабырсаҡта – мәрйен булыр.
Мал ҡалмаһа, баш һау саҡта мал табылыр. –
Ям бушаһа, мәй ҡойһаҡ та бер йәм булыр.
12/XII – 76

---

Ғүмер баҡый төп һөнәрем – ғилем алыу,
Хаҡлыҡтан – бал, яуызлыҡтан эстем ағыу.
Бар сеймәлгән төйөндәрҙе сисһәм дә мин,
Тик әжәлгә таба алмам инде дарыу.
12/XII – 76

---

Эй бәхетлем! Яҙмыштан һис юҡтыр аяу,
Бәхетеңдән һаҡлана күр – ҡаҙар ҡаяу.
Ҡапланһа ла йәнең тәнгә, сатыр һымаҡ,
Сатырыңды терәп торор серек таяу!
12/XII – 76

---

Аҙым һайын көлә Заман минән һаман,
Һәммә эшем була тамам минең яман.
Ташлап китер хәлгә еткәс йәнем тәнде:
«Нишләйем, – ти, – бөттө ханам туҙып тамам
12/XII – 76

---

Белмәй инең ашау-эсеү, йоҡоларын,
Ер-һыу, ут-күк, тыуғас та һин, таҡты барын.
Тик ни бирһә, һәр береһе, кире алыр
Асылына ҡайтарырға үҙ ҡолдарын.
12/XII – 76

---

Һәр теренән тик ел генә осар булғас,
Һәр ни бөтөү-китеүеңә дусар булғас,
Юҡҡа һана бар терене был ғаләмдә,
Бар тип уйла юҡты йәнә – юҡ бар булғас...
12/XII – 76

---

Этот свод голубой и таз на нем золотой
Долго будут кружиться еще над земной суетой.
Мы – незваные гости, – пришли мы на краткое время,
Вслед кому-то – пришли мы, пред кем-то – уйдем чередой.
В. Державин

---

Мир для страданий породил меня,
Печалью жизни отягчил меня.
Ушел я с отвращеньем. И не знаю –
К чему!.. Зачем он воплотил меня?
В. Державин

---

Не знаю тайны я вращенья небосвода,
Лишь за невзгодою меня гнетет невзгода.
Смотрю на жизнь свою и вижу: жизнь – прошла,
Что дальше будет? – Тьма, и нет из тьмы исхода!
В. Державин

---

Небо! Твоими велениями я недоволен,
Я недостоин оков твоих, словно я болен,
Ты благосклонно к безумным и неблагодарным,
Так погляди: я безумен, в себе я не волен!
В. Державин

---

Росток мой – от ВОДЫ небытия,
От пламени скорбей – душа моя,
Как ВЕТЕР, кружу, ищу по свету –
Где ПРАХ, в который превратился я.
В. Державин

---

О жестокое небо, безжалостный Бог!
Ты еще никогда никому не помог.
Если видишь, что сердце обуглено горем, –
Ты немедля еще добавляешь ожог.
Г. Плисецкий

---

Был зәңгәр күк вә күктәге алтын табаҡ
Беҙҙән һуң да әйләнәсәк мең-мең ҡабат.
Беҙ – донъяға саҡырылмай килгән ҡунаҡ –
Китәсәкбеҙ бер-бер артлы, тормай оҙаҡ.
23/XII – 76

---

Мин тыуғанмын бары ғазап сигер өсөн,
Тормош ыуын услап-услап эсер өсөн.
Белмәй китәм: ниңә Тәңрем яратҡандыр
Был донъянан тегеһенә күсер өсөн?
17/I – 77

---

Сер асҡысы Күктең һинән ятыр ситтә,
Ә үҙеңде зинданында тотор сиптә.
Баҡһаң: ғүмер шыйлап үтер, йылан булып,
Үҙ ҡойроғон үҙе тешләр ахыр сиктә!
17/1 – 77

---

Туйҙым, Тәңрем, бығауыңдан һинең – күктән
Аһ-зарҙарым етмәй барып һиңә күптән.
Тик ахмаҡҡа, йә шаҡшыға яҡшы булғас,
Ҡотҡарһаңсы мине аҡыл тигән йөктән!
17/1 – 77

---

Был тәнемде әбәд* ҺЫУЫ һуғарғандыр,
Күңелемә хәсрәт ыуы УТ һалғандыр.
Мин ЕЛ булып күктә остом остан осҡа,
Тик ЕР булып ятырға ла бер яҙғандыр?..
18/1 – 77

• Әбәд – мәңгелек.

---

Был ҡанһыҙ күк ҡаплаған да йыһан йөҙөн,
Ишетмәй ул бер ҡасан да инсан һүҙен.
Йөрәгеңдә күреп ҡалһа бер яраңды,
Шул уҡ сәпкә уғын тоҫҡап ҡыҫа күҙен.
17/1 – 77

---

Что пользы миру от того, что в мир внесли меня,
И что он потерял, скажи, как погребли меня?
Ни от кого я никогда ответа не слыхал –
Зачем родили? И зачем прочь увели меня?
В. Державин

---

Мы умираем раз и навсегда.
Страшна не смерть, а смертная страда.
Коль этот глины ком и капля крови
Исчезнут вдруг – не велика беда.
В. Державин

---

Этот мир – эти горы, долины, моря –
Как волшебный фонарь. Словно лампа – заря.
Жизнь твоя – на стекло нанесенный рисунок,
Неподвижно застывший внутри фонаря.
Г. Плисецкий

---

Будь волен я – зачем мне приходить?
Будь волен я – зачем мне уходить?
Не лучше ль было бы – в руины эти
Не приходить – не уходить, не жить?
В. Державин

---

В поднебесье светил ослепительных тьма,
Помыкая тобою, блуждает сама.
О мудрец! Заблуждаясь, в сомненьях теряясь,
Не теряй путеводную нитку ума!
Г. Плисецкий

---

В детстве ходили за истиной к учителям,
После – ходят за истиной к нашим дверям.
Где же истина? Мы появились из капли.
Станем ветром. Вот смысл этой сказки, Хайям.
Г. Плисецкий

Ниндәй файҙа был донъяға килгәнемдән?
Ни юғалтыр донъя минең киткәнемдән?
Ник һуң мине тыуҙырғандар – ҡыуыр булғас?
Һис бер яуап ишеткән юҡ һис бер кемдән!..
17/I – 77

---

Ниңә әле үлем менән өркөтәһең?
Был донъяға бер килгәнһең – бер китәһең!
Бер тоҡ һөйәк юҡ булғандан ни һуң булған?
Булмаған, тип, күңелгә тик беркетәһең...
18/I – 77

---

Гүйә, донъя – сихри бер шәм хыялында,
Ә был ҡояш – шәмдең серле уты унда.
Ғүмеребеҙ – иләҫ-миләҫ шәүлә генә
Ошо шәмдең ыҫ-төтөнлө ҡыуығында.
20/I – 77

---

Үҙ иркемдә булһа, ниңә килер инем?
Үҙ иркемдә булһа, ниңә китер инем?
Был хараба донъяһына килгәнсе мин,
Килмәҫ инем, белһәм, сабыр итер инем.
21/I – 77

---

Һанһыҙ йондоҙ ҡаплап алған Йыһан йөҙөн,
Һәр береһе, юл яҙҙырып, ҡыҫа күҙен.
Эй, аҡһаҡал, абынһаң да, бағынһаң да,
Бутап ҡуйма ғаҡыл тигән ептең үҙен!
22/I – 77

---

Хаҡлыҡ эҙләп остаҙыма килдем бая,
Хәҙер инде шәкертемдән үҙем таям.
Ҡайҙа хаҡлыҡ? Бер тамсынан тыуабыҙ ҙа
Ер булабыҙ – бөтә хикмәт шунда, Хәйәм!..
22/I – 77

Эй, гончар! И доколе ты будешь, злодей,
Издеваться над глиной, над прахом людей?
Ты, я вижу, ладонь самого Фаридуна
Положил в колесо. Ты – безумец, ей-ей!
Г. Плисецкий

---

Вон за гончарным кругом, у дверей,
Гончар все веселее и быстрей
В ладонях лепит грубые кувшины
Из бедер бедняков и черепов царей.
И. Сельвинский

---

Я вчера гончара в мастерской увидал,
Долго, яростно глину он в чане топтал.
Словом тайн ему глина шептала: «Полегче!
Как бы завтра ты сам в этот чан не попал!»
В. Державин

---

В степи безлюдной каждый куст бурьяна
Кудрями был красавицы Турана.
В зубцах твердыни был любой кирпич
Рукой везира, головой султана.
B. Державин

---

Без нас пройдут года, а мир пребудет.
Исчезнем без следа, а мир пребудет.
Нас прежде не было, а мир плодился.
Уйдем – и навсегда, а мир пребудет.
C. Липкин

---

Все, что ты в мире изучил, – ничто!
Все, что слыхал и говорил, – ничто!
И все, чему свидетель был, – ничто!
Все, что так дорого купил, – ничто!
В. Державин

---

Эй, сүлмәксе! Күпме шулай һин көлмәксе,
Көлгән төҫлө мәхлүгенән бер үрмәксе?
Һин бит, ахмаҡ, ҡул тәлгәшен Фәридундың
Тәгәрмәскә һалып шулай өйөрмәксе!..
22/I – 77

---

Ҡарап торҙом эшен кисә сүлмәксенең,
Бар тип белмәй атын-затын дәү-кесенең.
Яһай бирә сүлмәктәрен баш-ҡулынан
Бөйөк шаһтың, һәр берәҙәк эскесенең!..
22/I – 77

---

Ишеттем мин: сүлмәксенең ҡолағына
Иҙгән балсыҡ сутылданы аяғынан:
«Бик тапама, – тине, – былай мәрхәмәтһеҙ,
Мин үҙем дә һиндәй инем бая ғына!..»
22/I – 77

---

Далалағы һәр бер ҡыуаҡ-тал олоно,
Булған Туран һылыуының сәс толомо.
Ҡалалағы ҡәлғәләрҙең һәр кирбесе
Йә солтандың башы булған, йә ҡолоноң.
22/I – 77

---

Беҙ булмабыҙ донъяһында, ә ул ҡалыр,
Юғалырбыҙ эҙһеҙ унда, ә ул ҡалыр.
Килгән һымаҡ беҙ китәрбеҙ, бер ни булмаҫ,
Тик саңғыбыҙ туҙыр юлда, ә ул ҡалыр.
18-22/I – 77

---

Донъяның бар биҙәктәре – бер ни тормай,
Бар ынтылыш, михнәттәре – бер ни тормай,
Бейеклеге, киңлектәре – бер ни тормай,
Өйгә өйгән ҡиммәттәре – бер ни тормай!
22/I – 77

---

Здесь владыки блистали в парче и в шелку,
К ним гонцы подлетали на полном скаку.
Где все это? В зубчатых развалинах башни
Сиротливо кукушка кукует: «Ку-ку!..»
Г. Плисецкий

---

Видел утром я ринда; в пыли на земле он лежал,
На ислам, на безверье, на веру, на царства плевал.
Отрицал достоверность творца, шариат, откровенье.
Нет! Бесстрашнее духа и в двух я мирах не встречал.
В. Державин

---

Не буду часа ждать, когда умру,
Когда пойду на глину к гончару.
Пока еще не стал я сам кувшином,
Кувшин вина я выпью поутру.
В. Державин

---

Мастер, шьющий палатки из шелка ума,
И тебя не минует внезапная тьма.
О Хайям! Оборвется непрочная нитка.
Жизнь твоя на толкучке пойдет задарма.
Г. Плисецкий

---

Жизнь – пустыня, по ней мы бредем нагишом.
Смертный, полный гордыни, ты просто смешон!
Ты для каждого шага находишь причину –
Между тем в небесах он давно предрешен!
Г. Плисецкий

---

Жизнь печальна моя, и дела не устроены,
Мне покоя все меньше, а беды удвоены.
Восхвалите Аллаха! Без просьб и мольбы
Все мы пить из источника бед удостоены.
В. Державин

---

Был хакимдар таж да ебәк-ҡытат кейгән.
Һәр тарафтан сапҡындары сабып килгән...
Тик ҡайҙа һуң хәҙер улар? Харабала
Саҡыра тик яңғыҙ кәкүк – янып-көйгән...
22/I – 77

---

Ас-яланғас, өйһөҙ-сөйһөҙ был елғыуар –
Аллаға ла, батшаға ла төкөрөп ҡуйыр.
Ҡөрьән менән шәриғәтме уны тыйыр? –
Ҡыйыулыҡта бер ир юҡтыр алдан ҡыйыр!..
23/I – 77

---

Бер сәғәт тә көтмәм үлеп ятырымды –
Балсыҡ булып асылыма ҡайтырымды.
Башым әле бер күзәгә әйләнмәйсә,
Белеп торам күзәнән мәй татырымды.
23/I – 77

---

Аҡыл ебең аҡ сатырҙар теккән оҫтам,
Һине лә төн урап үтмәҫ бик алыҫтан:
Бер өҙөлөр ғүмер ебең, эй, Хәйәм дуҫ! –
Һатлыҡ яҙмыш һатып китер уны аҫтан!..
25/I – 77

---

Тормош – сәхрә, ас-яланғас һин бер юлсы,
Унда ғорур булһаң да һин – һуҡыр тамсы.
Һәр аҙымың аҡлар сәбәп тапһаң да бит,
Һәр аҙымың алдан яҙып ҡуйылғансы!..
09/II – 77

---

Ғүмерем ғәмле, ә эштәрем хайран-вайран,
Михнәттәрем артҡан һайын, кәмей байрам,
Тик Аллаһтың биргәненә мең шөкөр, тим,
Ҡайҙан сығып торор ине хәсрәт даръям?..
09/II – 77

Я не от бедности решил вино забыть,
Не в страхе, что начнут гулякою бранить.
Я для веселья пил. Ну а теперь – другое.
Ты – в сердце у меня, и мне – не нужно пить.
В. Державин

---

Не убивай меня, небо, в своем опьяненье!
Видишь величье мое и твое униженье!
Из-за моей нищеты и вседневных скорбей
Проклял я сам этой жизни постыдной томленье.
В. Державин

---

Где Бахрам отдыхал, осушая бокал,
Там теперь обитают лиса и шакал.
Видел ты, как охотник, расставив капканы,
Сам, бедняга, в глубокую яму попал?
Г. Плисецкий

---

Ты, небосвод, не устроил дел моих трудных земных,
Слов от тебя я не слышал ласковых и простых.
Радостно и свободно я не вздохнул ни разу,
Чтоб не открылись тотчас же двери напастей моих.
В. Державин

---

Когда настанет срок и ты расстанешься с душой,
Там, за завесой вечных тайн увидишь мир иной...
Пей, коль неведомо тебе – откуда ты пришел,
Куда уйдешь потом и что там станется с тобой.
В. Державин

---

В этом мире ты мудрым слывешь? Ну и что?
Всем пример и совет подаешь? Ну и что?
До ста лет ты намерен прожить? Допускаю,
Может быть, до двухсот проживешь. Ну и что?
Г. Плисецкий

---

Ярлылыҡтан ташламаным әсеүемде,
Рисуайлыҡтан һаҡламаным исемемде.
Эсһәм, эстем күңел өсөн. Ә күңелде
Һин иҫерткәс, мотлаҡмы ни эсеү инде?
09/II – 77

---

Харап итә күрмә, Тәңрем, иҫерек баштан!
Күр һин, хәсис, ғалимлығым күккә ашҡан;
Фәҡирлегең, һәр көн биргән ғәмең өсөн
Ләғнәт әйтеп, үҙем китәм был тормоштан!
10/II – 77

---

Бахрам шаһ та, шарап эсеп, аш ейгән ер –
Хәҙер төлкө, сүл бүреһе түл йәйгән ер.
Беләһеңме, ҡалҡан ҡорған һунарсы ла
Үҙе ҡаҙған баҙға барып эләккән бер?..
10/II – 77

---

Эй Хоҙайым, бер эшемде эш итмәнең,
Әҙәмсә мин бер йылы һүҙ ишетмәнем.
Бер генә ҡат иркен йә шат һулаһамсы! –
Мең михнәткә бер рәхәт көн иш итмәнең...
10/II – 77

---

Тиҙҙән инде айырылыр йәнең тәндән,
Гүр ишеге тартып алыр һине, бәндәм.
Шарап эс тә онот ығы-зығыларын,
Ҡайҙан ҡайҙа барыр юлың белмәгәндә!..
13/II – 77

---

Был донъяла һин зирәк, ти. Йә, шунан ни?
Һиндәй үрнәк бик һирәк, ти. Йә, шунан ни?
Йөҙ йәшәмәк булаһыңмы? Йәшә лә, ти,
Бул мең йәшәр бер йөрәк, ти. Йә, шунан ни?
13/II – 77

---

Половина друзей моих погребена.
Всем судьбой уготована участь одна.
Вместе пившие с нами на празднике жизни
Раньше нас свою чашу испили до дна.
Г. Плисецкий

---

В прах судьбою растертые видятся мне,
Под землей распростертые видятся мне.
Сколько я ни вперяюсь во мрак беспредельный,
Только мертвые, мертвые видятся мне.
Г. Плисецкий

---

Не одерживал смертный над небом побед,
Всех подряд пожирает Земля-Людоед.
Ты пока еще цел? И бахвалишься этим?
Погоди: попадешь муравьям на обед!
Г. Плисецкий

---

Яздан премудрый ноги нам и руки крепкие дает,
Хранимый им, твой лютый враг в довольстве, в радости живет.
Пусть фляга винная моя исламом не освящена, –
Из тыквы сделана она, а тыква – разрешенный плод.
В. Державин

---

Если труженик, в поте лица своего
Добывающий хлеб, не стяжал ничего,
Почему он ничтожеству кланяться должен
Или даже тому, кто не лучше его?
Г. Плисецкий

---

Вижу смутную землю – обитель скорбей,
Вижу смертных, спешащих к могиле своей,
Вижу славных царей, луноликих красавиц,
Отблиставших и ставших добычей червей.
Г. Плисецкий

---

Дуҫ-иштәрҙән яртыһы юҡ бөтәбеҙҙең,
Бер үк яҙмыш яҙғандары көтә беҙҙе.
Бер үк туйҙа бергә эскән күптәребеҙ
Үҙ кәсәһен алдан эсеп бөтә беҙҙең.
17/II – 77

---

Ҡарай миңә яҙмыштан көл ителгәндәр,
Ҡарай миңә был тормоштан иҙелгәндәр.
Ҡараһам да текләп күпме һеҙгә, төндәр,
Ҡарай миңә ҡара янып теҙелгәндәр.
17/II – 77

---

Юҡ, булмаған, күкте еңеп, ҡырыҫ ҡалған,
Тороп ҡалған һәр кем ерҙә бер мыҫҡалға.
Һин тереме? Туҡта әле, бик маһайма,
Һин дә аҙыҡ булырһың бер ҡырмыҫҡаға!..
17/II – 77

---

Эй Хоҙайым, уҡытаһың арт һабаҡты!
Тик дошманға һүҙең татлы, йөҙөң яҡты.
Мәй шешәһен тыйһаң да хаҡ мосолманға,
Ярай әле ҡалдырғанһың был ҡабаҡты!
17/II – 77

---

Әҙәм әгәр, бөгөп билен, һөрһә ерен,
Үҙ икмәген тапһа әгәр, түгеп тирен,
Сүп-сар түгел, үҙенән дә бәҫлеләргә
Ниңә әле башын эйер ирҙең ире?
17/II – 77

---

Эй, күҙҙәрем, ергә баҡһаң, аһ-зар аға,
Гүр ҡапҡаһын күпме аҫыл заттар ҡаға,
Әле балҡып, ер ҡортона ризыҡ булған
Ай-көн йөҙлө һылыуҙар вә шаһтар баға.
17/II – 77

Недостойно стремиться к тарелке любой,
Словно жадная муха, рискуя собой.
Лучше пусть у Хайяма ни крошки не будет,
Чем подлец его будет кормить на убой!
Г. Плисецкий

---

Доволен ворон костью на обед,
Ты ж прихлебатель низких столько лет!..
Воистину свой хлеб ячменный лучше,
Чем на пиру презренного – шербет.
В. Державин

---

Те, что веруют слепо, – пути не найдут.
Тех, кто мыслит, – сомнения вечно гнетут.
Опасаюсь, что голос раздастся однажды:
«О невежды! Дорога не там и не тут!»
Г. Плисецкий

---

Что есть счастье? Ничтожная малость. Ничто!
Что от прожитой жизни осталось? Ничто!
Был я жарко пылавшей свечой наслажденья,
Все, казалось, – мое. Осталось – ничто!
Г. Плисецкий

---

Когда вселенную настигнет день конечный
И рухнут небеса, и Путь померкнет Млечный, –
Я, за полу схватив Создателя, спрошу:
«За что же ты меня убил, владыка вечный?»
О. Румер

---

Ирлекме һуң, себен һымаҡ, күҙең тоноп,
Теләһә кем табағына йөрөү ҡунып?
Телем түгел, валсығына теймәҫ Хәйәм,
Әшәкенең харамына ҡулын һоноп!
17/II – 77

---

Хакимдарҙың тәрилкәһен ялағансы,
Фәҡирҙәрҙең булсы асы, яланғасы!
Һөйәк кимер, мансып асы күҙ йәшеңә,
Тик хәшәрәт табындарға яйланмасы.
17/II – 77

---

Хаҡлыҡ юлын юллай алмаҫ дин тотҡандар,
Шик-шөбһәнән айный алмаҫ уйланғандар.
Бер көн килеп һөрән һалыр ят бер тауыш:
«Ике яҡ та гөл табалмаҫ, эй, наҙандар!..»
17/II – 77

---

Бәхет ни һуң? Аҙҙың-аҙы! – Көл дә күмер!
Ни ҡалдырҙы ғүмер яҙы? – Көл дә күмер!
Ләззәттең мин балҡып янған шәме инем,
Тороп ҡалды, бөтөп наҙы, – көл дә күмер!..
18/11 – 77

---

Ахыр заман етеп, көнө байығанда,
Күк ҡыйралып, Ҡош юлы ла юҡ булғанда,
Һаҡалынан һелкеп тотоп Тәңренең мин:
«Шулмы эшең, – тип һорармын, – был Йыһанда?»
18/II – 77